SCENARIUSZ LEKCJI WYCHOWAWCZEJ W KLASIE II GIMNAZJUM
TEMAT: BYĆ ASERTYWNYM
Cele:
a) ogólny:
- kształtowanie postaw asertywnych;
b) szczegółowe:
- doskonalenie umiejętności odróżniania zachowań asertywnych od agresywnych i uległych
- rozpoznawanie zachowań asertywnych
- ćwiczenie umiejętności bycia asertywnym.
Metody:
- Miniwykład
- Psychodrama
- Praca z tekstem.
Środki dydaktyczne:
- Teksty – opisy sytuacji
- Scenariusze scenek
- „Prawa asertywne”
- Karta rozpoznawania zachowań asertywnych, uległych i agresywnych.
PRZEBIEG ZAJĘĆ:
1. Rundka wstępna
Uczniowie określają swoje samopoczucie w skali od 1 do 10.
2. Ćwiczenie – agresja, asertywność, uległość.
Nauczyciel pisze na tablicy trzy pojęcia: agresja, asertywność, uległość. Następnie daje uczniom do odczytania opisy trzech sytuacji (KARTA PRACY). Nauczyciel prosi o skomentowanie tych sytuacji oraz pomaga nazwać zaprezentowane w nich postawy:
SYTUACJA 1 – zachowanie uległe; można było grzecznie przeprosić siostrę i powiedzieć, że
pomoże się jej później.
SYTUACJA 2 – zachowanie agresywne; osoba proszona o pomoc zachowała się niegrzecznie i
zlekceważyła prośbę kolegi.
SYTUACJA 3 – zachowanie asertywne; osoba, od której pożyczono kasetę z filmem wyjaśniła,
co czuje oraz stanowczo poprosiła o jej zwrot. Przy tym nie była niegrzeczna.
3. Miniwykład: Zachowanie uległe, asertywne i agresywne.
I ULEGŁOŚĆ – postawa charakteryzująca się respektowaniem praw innych osób i lekceważeniem
praw własnych. Nie uwzględniamy więc swoich potrzeb, poglądów, odczuć.
Ulegamy, bo chcemy być grzeczni, uniknąć konfliktów, boimy się relacji innych
ludzi. Pozwalamy jednak, by nas lekceważono. Jesteśmy często nieuczciwi w
stosunku do samych siebie, a to obniża naszą samoocenę.
Przekaz brzmi: Liczą się swoje myśli, odczucia i potrzeby i nie ważne, czego chcę ja.
II AGRESJA – postawa charakteryzująca się uwzględnieniem praw własnych przy jednoczesnym
lekceważeniu praw innych ludzi. Charakterystyczna jest tu postawa dominacji.
Jesteśmy agresywni, bo chcemy zwrócić na siebie uwagę, zademonstrować swoją
władze, wyładować złość. Nasza samoocena rośnie, ale otoczenie może nas
odrzucić.
Przekaz brzmi: Liczą się swoje myśli, odczucia i potrzeby i nie ważne, czego ty potrzebujesz.
III ASERTYWNOŚĆ – polega na bronieniu własnych praw, przy jednoczesnym uznawaniu praw
innych osób. Ludzie asertywni potrafią powiedzieć „nie” bez wyrzutów
sumienia i złości, gniewu i strachu. Asertywność to bardzo przydatna
umiejętność, dzięki której możemy otwarcie wyrażać siebie, nie raniąc przy
tym innych. Wzmacniamy poczucie własnej wartości, mamy szacunek dla
siebie i innych. Otoczenie może nas jednak krytykować za to, że odważnie
wyrażamy swe odczucia.
Przekaz brzmi: Ja to widzę w ten sposób, ale chciałbym wiedzieć, co ty o tym sadzisz.
Może uda nam się znaleźć wspólne rozwiązanie.
4. Ćwiczenie – Karta rozpoznawania zachowań asertywnych, uległych i agresywnych.
Uczniowie otrzymują od nauczyciela Karty zachowań (KARTY PRACY 2). Każdy wypełnia je indywidualnie. Wybrani uczniowie czytają kolejno po jednej sytuacji i omawiają je, a grupa wyraża swoje zdanie. Na koniec nauczyciel pyta, czy łatwo jest zakwalifikować reakcje ludzkie do poszczególnych rodzajów zachowań, oraz z którymi było najwięcej problemów?
5. Psychodrama.
Nauczyciel dzieli klasę na zespoły. Każdy zespól ma do odegrania zaproponowaną scenkę. Nauczyciel sugeruje przy tym, iż każdą ze scenek ma charakteryzować asertywny sposób zachowania (KARTA PRACY 3).
Po odegraniu scenek nauczyciel podaje pytania typu:
- Czy to na pewno były zachowania asertywne (a nie agresywne, czy uległe)?
- Czy łatwo być asertywnym?, itd.
6. „Prawa asertywne”
Zakończeniem lekcji będzie wspólne odczytywanie „Praw asertywnych” (KARTA PRACY 4).
Na podsumowanie zajęć nauczyciel przypomina uczniom, że jeśli nie korzystają z tych praw,
to tak, jakby ich faktycznie nie posiadali.
KARTA PRACY 1
SYTUACJA 1
Młodsza siostra prosi cię, abyś pomógł jej odrobić zadanie domowe z matematyki. Ty akurat uczysz się do ważnego sprawdzianu. Odpowiadasz jej:
- No dobrze, właściwie uczę się do sprawdzianu, ale………….
SYTUACJA 2
Kolega z klasy ma pewien problem i prosi cię o radę. Odpowiadasz:
- Skąd mam wiedzieć, jak ci pomóc? To jest twoja sprawa, daj mi spokój!
SYTUACJA 3
Trzy tygodnie temu pożyczyłeś koledze kasetę ze swoim ulubionym filmem i do tej pory ci jej nie oddał, chociaż obiecał zwrócić po tygodniu. Dzwonisz do niego i mówisz:
- Przykro mi, że do tej pory nie oddałeś mi kasety. Czy możesz mi ja zwrócić jutro, bo ja też chętnie ja obejrzę?
KARTA PRACY 3
Scenka 1
Jesteś u koleżanki. Jest późno i musisz szybko wrócić do domu. Brat koleżanki proponuje, że cię zawiezie. Ty jednak wyczuwasz od niego zapach alkoholu. Odmów w sposób asertywny.
Scenka 2
Na dyskotece chłopak, który ci się od dawna bardzo podoba, wreszcie zwrócił na ciebie uwagę. Proponuje ci wyjście na papierosa, ale ty nie znosisz dymu papierosowego i nie palisz. Chciałabyś być miła. Co zrobisz, chcąc się asertywnie zachować?
Scenka 3
Twoja klasa idzie na wagary. Jesteś wśród osób, które chcą zostać w szkole. Spróbuj się zachować w sposób asertywny.
Scenka 4
Jesteś z grupą przyjaciół. Zbliża się do was dziewczyna z twojej klasy. Jeden z kolegów zaczyna ją niegrzecznie zaczepiać. Przekonaj go w sposób asertywny, by przestał.
KARTA PRACY 4
„PRAWA ASERTYWNE”
MASZ PRAWO:
1. Sam ustalać swoje cele i samodzielnie podejmować decyzje.
2. Posiadać i wyrażać własne opinie i odczucia.
3. Odpowiadać „nie” na prośby.
4. Prosić o różne rzeczy.
5. Popełniać błędy.
6. Zachowywać się asertywnie.
7. NIE zachowywać się asertywnie.
8. Zmieniać zdanie.
9. Zastanawiać się.
10. Odczuwać i wyrażać ból.
11. Być samemu.
12. Prosić o informacje osoby, które posiadają większą wiedzę.
13. Mówić „nie wiem” i „nie rozumiem”.
14. Protestować przeciw nieuczciwości i niesprawiedliwości.
15. Nie brać odpowiedzialności za problemy innych ludzi.
16. Być „innym” i akceptować siebie