Zaloguj się aby ocenić lub skomentować publikację.
„ Baśń i bajka stymulatorem w rozwoju moralnym dziecka ”
W języku potocznym często używamy zamiennie terminów „baśń” i „bajka”, nie zdając sobie sprawy, że mylimy w ten sposób dwa różne pojęcia. Warto więc przytoczyć definicję obu tych słów w celu lepszego zrozumienia jak wiele dzieli baśń od bajki.
Bajka jest to: „Krótka powiastka wierszem lub prozą, zawierająca naukę moralną, sformułowaną bezpośrednio na początku lub na końcu utworu, bądź jednoznacznie z niego wynikającą – niekiedy o charakterze satyrycznym; jeden z podstawowych gatunków literatury dydaktycznej. Bajka jest formą przypowieści na temat sytuacji społeczno psychologicznych powtarzanych i powszechnych. Jej bohaterami są postacie ludzkie, zwierzęce, rośliny, a nawet przedmioty.” (Wielka Encyklopedia Powszechna 1962, tom 1, str. 553)
Baśń jest to: „utwór o tematyce fantastycznej związany z ludowymi mniemaniami na temat przyrody, sił pozaziemskich oraz ich wpływu na życie ludzkie; (…). W baśni znajdowały utrwalenie ludowe poglądy na stosunki społeczne, ludowa mądrość, ideały sprawiedliwości i kryteria oceny ludzkich poczynań. (…) (Wielka Encyklopedia Powszechna 1962, tom 1, str. 636)
Przytoczone definicje nie wyczerpują różnic między bajką a baśnią. Z psychologicznego punktu widzenia istotną różnicę stanowi sposób stawiania problemów w obu rodzajach utworów. Problemy poruszane w bajkach angażują przede wszystkim sferę intelektualną – przemawiają do rozumu odbiorcy. Baśń angażuje sferę uczuć i emocji, prowokuje do przeżywania tych samych problemów, które dzięki bajce mogą zostać jedynie zrozumiane i poddane chłodnej ocenie intelektu. Zakończenie także odróżnia baśń od bajki. W tej pierwszej koniec jest zawsze zgodny z intencją odbiorcy – optymistyczny, podczas gdy w bajce często jest smutny: „Wśród serdecznych przyjaciół psy zająca zjadły” (I. Krasicki – „Przyjaciele”).
Jak już wspomniałyśmy, zarówno bajki jak i baśnie są utworami obfitującymi w problemy moralne, nie mniej jednak różnią się zdecydowanie nie mniej jednak sposobem ich przedstawiania. W bajce morał jest napisany „czarno na białym” i stanowi podstawę do refleksji czy przemyśleń. Dla dziecka taki sposób prezentacji bywa niezrozumiały lub zbyt mało atrakcyjny; ono uczy się dopiero podstawowych wartości i musi poznać je w działaniu, praktycznie. Baśnie właśnie tak ukazują świat norm moralnych „Wskazują subtelnie jedynie przez ukazywanie następstw wartość zachowań zgodnych z wymogami moralności – nie za pośrednictwem abstrakcyjnych pojęć etycznych, lecz poprzez to, co widzialnie i dotykalnie dobre i tym samym mające dla dziecka znaczenie”. (B. Bettelheim, 1985, tom 1 str. 42-43)
Dziecko przejmuje normy, którymi kieruje się w swym postępowaniu bohater, gdyż się z nim identyfikuje, lecz identyfikacja nie wiąże się z chęcią „bycia dobrym” tylko z atrakcyjnością pozytywnego bohatera. „Bycie dobrym” dziecko przejmuje jako jedną z ...
