Zaloguj się aby ocenić lub skomentować publikację.
Stefan Mantaj - przykład zbrodni katyńskiej
Wprowadzenie
W kampanii przeciw Polsce po 17 września 1939 r. Armia Czerwona wzięła do niewoli ponad 220 tysięcy polskich jeńców, w tym ok. 15 tysięcy oficerów i ok. 200 tysięcy podoficerów
i szeregowców. Poza tym po zajęciu byłych terenów polskich, czyli na tzw. Zachodniej Ukrainie i Zachodniej Białorusi NKWD natychmiast przystąpiło do zakrojonych na szeroką skalę aresztowań: oficerów rezerwy, funkcjonariuszy policji i sądownictwa, działaczy politycznych i samorządowych, członków Związku Strzeleckiego i innych organizacji, a także ziemian i właścicieli przedsiębiorstw. W 1940 r. tych aresztowanych w różnych więzieniach przebywało ok. 11 tysięcy.
Z materiałów archiwalnych wynika, że:
• Biuro Polityczne WKP(b) na posiedzeniu w dniu 5 marca 1940 roku podjęło decyzję
o rozstrzelaniu przez NKWD 14 700 polskich jeńców znajdujących się w obozach
w Kozielsku, Ostaszkowie i Starobielsku, a ponad to 11 000 aresztowanych polskich obywateli, trzymanych w więzieniach w zachodnich obwodach USRR i BSRR.
• Przewodniczący Komitetu Bezpieczeństwa Państwowego przy Radzie Ministrów ZSRR, Aleksandr Szeliepin w dniu 3 marca 1959 roku poinformował służbowo
I sekretarza KC KPZR, Nikitę Chruszczowa, że w wyniku powyższego postanowienia, na podstawie decyzji specjalnej trojki NKWD ZSRR w 1940 roku zostało rozstrzelanych 21 857 polskich obywateli: 14552 jeńcow z trzech wielkich obozów oraz 7305 aresztantów z więzień tzw. Zachodniej Ukrainy i Zachodniej Białorusi.
W skład specjalnej trojki NKWD ZSRR wchodzili: Wsiewołod Mierkułow, Bogdan Kobułow i Leonid Basztakow. Rozstrzeliwań dokonywano na podstawie jednolicie usystematyzowanych dla całej akcji list dyspozycyjnych. Rozstrzelani na Ukrainie 3435 obywatele polscy byli umieszczeni na 33 listach dyspozycyjnych od numeru 041/1 do 072/2. Na każdej liście znajdowało się od 43 do 418 nazwisk. List dyspozycyjnych i nazwisk osób rozstrzelanych w ramach tej akcji na terenie Zachodniej Białorusi dotychczas nie odnaleziono.
Stefan Mantaj urodził się 8 sierpnia 1910 r. w Chromowoli. Był synem Edwarda i Józefy
z Józwickich małżonków Mantajów, czwartym dzieckiem w tej rodzinie. Z oryginalnego dokumentu urodzenia spisanego w Konecku drugiego (piętnastego) sierpnia tysiąc dziewięćset dziesiątego roku wynika, że urzędnik zapisał nazwisko z niemiecka jako Mantej, chociaż w dokumentach stanu cywilnego rodziców nazwisko jest zawsze pisane zwyczajnie fonetycznie Mantaj. Rodzicami chrzestnymi byli Franciszek Kretkowski i Marcjanna Przybylska. Chrztu dokonano w dniu spisania aktu.
W dokumentach katyńskich jest data urodzenia 7 sierpnia 1910 r. ze względu na inny sposób przeliczenia kalendarza juliańskiego na gregoriański zastosowany przez NKWD.
Edward Mantaj był z zawodu ogrodnikiem wyuczonym w zakładzie Ulricha w Warszawie.
W Chromowali prowadził sad właścicielowi majątku p. Stefanowi Grodzickiemu ...
