Zaloguj się aby ocenić lub skomentować publikację.
Autonomia Galicji po 1864 roku
Podczas gdy po 1864 w zaborze rosyjskim i pruskim na ludność polską spadały represje, Polacy zamieszkujący Galicję uzyskiwali autonomię narodową. Stało się to w następstwie rozkładu absolutnej monarchii Habsburskiej. Po stłumieniu rewolucji z 1848 roku minister Aleksander Bach usiłował utrzymać rządy absolutne, ale natrafił na rosnącą opozycję niemieckiej burżuazji, mniejszości narodowych oraz niezaspokojonych uwłaszczeniem mas chłopskich. W 1849 roku namiestnikiem Galicji został hrabia Agenor Gołhowski. Gotów był on współpracować z dynastią dla umocnienia stanowiska szlachty polskiej kosztem ogółu chłopstwa. Za jego urzędowania weszła w życie reforma uwłaszczeniowa niekorzystna dla tej warstwy społecznej. Z kolei dnia 20 października 1860 roku ogłoszono tzw. „Dyplom październikowy” zapowiadający zwołanie sejmów prowincjonalnych. Ordynacja utrzymywała uprzywilejowaną pozycję ziemiaństwa, niewiele mandatów dawała miastu, połowę zaś miejsc zapewniła przedstawicielom chłopstwa. Biedota miejska i wiejska nie otrzymała prawa głosu. Dyplom spotkał się z opozycją liberalnej burżuazji wiedeńskiej. Wówczas Franciszek Józef powołał do rządu Schmerlinga, który 26 lutego 1861 roku zredagował patent lutowy, mający jeszcze bardziej ograniczyć demokratyczność sejmów prowincjonalnych i faworyzować ziemiaństwo i arystokrację. Krakowscy konserwatyści z Adamem Potockim i demokraci lwowscy ze Smolką byli gotowi zaakceptować program pod warunkiem spolszczenia szkolnictwa, administracji oraz sądownictwa.
W 1866 roku Austria poniosła klęskę w bitwie pod Sadową. Franciszek Józef ratując całość monarchii zaakceptował wszystkie żądania węgierskie – powstały Austro – Węgry. W tej atmosferze dnia 10 grudnia 1866 roku zrodził się adres galicyjskiego sejmu do cesarza zakończony zwrotem: „Przy tobie najjaśniejszy panie stoimy i stać chcemy”. Oznaczało to, że polskie klasy posiadające w Galicji gotowe są służyć monarchii zaborczej. Doszło do rozłamu. Obóz utylitarystów chciał pozostać przy tym co już uzyskano. Należeli do niego skupieni przy Gołchowskim przedstawiciele konserwatywnej szlachty oraz część inteligencji liberalnej, przed którą autonomia otwierała możliwości kariery. Natomiast drobne mieszczaństwo ze Smolką na czele odmawiało poddania się ziemiańskiej większości i wysunęło hasło wspólnej wraz z Czechami opozycji przeciw Wiedniowi. W 1868 roku zawiązano we Lwowie Towarzystwo Narodowo – Demokratyczne w imię obrony haseł niepodległości. Centrum stanowiła grupa konserwatystów krakowskich, która uważała, że ziemiaństwo by utrzymać się u władzy będzie musiało poczynić ustępstwa wobec chłopów. Za ich sprawą doszło na sejmie do uchwalenia kompromisowej rezolucji z 24 września 1869 roku, która określała szeroki zakres postulatów autonomicznych. Nie zdoławszy przeszkodzić uchwaleniu rezolucji Gołhowski złożył urząd namiestnika. W roku 1869 w urzędach i sądownictwie wprowadzono język polski. Przy rządzie centralnym w Wiedniu powołano ministerstwo dla Galicji, na którego czele stanął Polak. Również Uniwersytety w Krakowie i we Lwowie zostały ...
