Przyczyny trudności i niepowodzeń szkolnych

Przyczyny trudności
i niepowodzeń szkolnych

Opracowała:
mgr Małgorzata Płatek
SP w Zalesiu

Przyczyny trudności i niepowodzeń szkolnych.

Niepowodzenia szkolne przybrały w ostatnich latach niepokojące rozmiary. Dlatego też analizą przyczyn i skutków tego ogromnego problemu społecznego oraz poszukiwaniem sposobów ich likwidacji zajmowali się pedagodzy wielu krajów. Większość naukowców zajmujących się problemem niepowodzeń szkolnych wymienia następujące przyczyny tego zjawiska:
1. Przyczyny ekonomiczno-społeczne
2. Przyczyny pedagogiczne
3. Przyczyny biopsychiczne

Do przyczyn pierwszej grupy należą: (ekonomiczno – społeczne)
- warunki materialne i mieszkaniowe uczniów
- rozpad struktury rodziny
- brak kontaktu z dzieckiem
- brak zainteresowania jego pracą szkolną

Drugą grupę przyczyn powodują: (pedagogiczne)
1. Czynniki względnie zależne od nauczyciela:
- niedostateczne przygotowanie zawodowe nauczycieli
- błędy dydaktyczne
- wadliwa postawa nauczyciela w stosunku do ucznia

2. Czynniki względnie niezależne od nauczyciela:
- przeładowanie programów nauczania
- stan wyposażenia uczniów w sprzęt i pomoce naukowe
- podręczniki szkolne
- wady systemu klasowo-lekcyjnego
Grupę przyczyn biopsychicznych stanowią:
- stan zdrowia ucznia
- ogólny poziom rozwoju ucznia
- cechy charakteru i temperamentu ucznia

Spośród przyczyn niepowodzeń szkolnych najlepiej zbadano w Polsce przyczyny dydaktyczne i środowiskowe, mniej szeroko przyczyny zależne od samego ucznia, jego rozwoju umysłowego i możliwości psychofizycznych.
Aby poznać stosunek ucznia do nauki należy zbadać jego warunki biopsychiczne. W tym zakresie przedmiotem szczególnej uwagi nauczyciela powinny być następujące zagadnienia:
- ogólny stan zdrowia ucznia
- ewentualne wady fizyczne (wady wzroku, słuchu, leworęczność, zaburzenia mowy)
- ogólny poziom rozwoju umysłowego uczniów
- ewentualne zaburzenia układu nerwowego (nieśmiałość emocjonalna, agresywność, brak cierpliwości i wytrwałości w pracy)
- ewentualne zaburzenia w funkcjonowaniu procesów poznawczych (niezdolność skupienia uwagi, brak motywów uczenia się, zbyt wolne tempo myślenia)
- cechy temperamentu i charakteru ucznia
- uzdolnienia wykazywane przez ucznia (Cz. Kupisiewicz 1994)

Każde dziecko cechuje się sobie właściwym tempem i rytmem rozwoju oraz rodzajem aktywności, zachowania i temperamentu. Jest bardzo dużo dzieci z różnego rodzaju nieharmonijnym rozwojem. Często przyczyną niepowodzeń szkolnych bywa opóźniony rozwój funkcji wzrokowych, słuchowych, ruchowych oraz zaburzenia procesu lateralizacji. Problemami tych dzieci bardzo szczegółowo zajęła się Halina Spionek.
Badania prowadzone pod jej kierunkiem wykazały, że deficyty rozwoju funkcji wzrokowych, słuchowych i ruchowych utrudniają dziecku zdobycie w określonym czasie tych umiejętności i wiadomości szkolnych, które są wyznaczone programem nauczania.
Analizując wyniki badań autorka stwierdza, że „...najpowszechniej wśród bardzo złych uczniów występują zaburzenia analizy i syntezy słuchowej, zaburzenia lateralizacji oraz percepcji wzrokowej, najrzadsze są natomiast zaburzenia sprawności motorycznej” (H.Spionek 1975).
Badania wykazały, że jeśli deficyt rozwoju jest niezbyt głęboki, wąsko zakresowy i pojedynczy dziecko wyrównuje go dodatkowo własną pracą. Musi ono poświęcić wtedy więcej czasu i włożyć więcej wysiłku w przyswojenie ...