Czynniki geograficzne kształtujące klimat na Ziemi. 1. Jak na klimat wpływa szerokość geograficzna?

Zaprezentowane zajęcie edukacyjno – wychowawcze jest pierwszą lekcją (geografia dla drugiego i trzeciego etapu edukacji) siedmio-częściowego cyklu: Czynniki geograficzne kształtujące klimat na Ziemi. Podczas tego zajęcia: 1. Jak na klimat wpływa szerokość geograficzna? uczeń odkrywa, że: • ilość energii słonecznej docierająca do powierzchni Ziemi istotnie zależy od szerokości geograficznej, • strefowe zróżnicowanie dopływu światła i ciepła powoduje strefowe rozmieszczenie klimatu (głównie temperatur i opadów) Ziemi.

Dariusz Łuszczyk
Czynniki geograficzne kształtujące klimat na Ziemi.

1. Jak na klimat wpływa szerokość geograficzna?

Istotnym celem drugiego i trzeciego etapu edukacji jest wprowadzenie uczniów (przez ich samodziel-

ność myślenia i działania) w świat wiedzy naukowej.

Wśród ważnych celów dydaktyczno – wychowawczych geografii należy wymienić:
1. Budzenie zainteresowań przestrzenią geograficzną.
2. Kształtowanie gotowości uczestniczenia w rozwiązywaniu problemów.
3. Uświadomienie wartości płynących z wiedzy geograficznej dla współżycia człowieka z przyrodą.
4. Przyswojenie podstawowych informacji służących osiągnięciu powyższych celów.
Zadaniem szkoły i nauczyciela jest (miedzy innymi) stwarzanie uczniowi sprzyjających warunków do:
1. Korzystania z różnorodnych źródeł wiedzy geograficznej.
2. Uczenia się być dociekliwym, refleksyjnym, krytycznym, chętnym do działania.
3. Kształtowania postawy szacunku dla przyrody.
W każdej podstawie programowej treści geografii przewidują – oprócz innej – tematykę:
1. Ziemia w Układzie Słonecznym, ruchy Ziemi i ich następstwa.
2. Współrzędne geograficzne.
3. Atmosfera, czynniki klimatotwórcze, strefy klimatyczne i typy klimatów.
Programy tego przedmiotu zakładają, że uczeń pozna, dokona, przedstawi, wykaże, wskaże, odczyta:

 zależności w przestrzeni geograficznej;
 wybrane cechy atmosfery;
 zróżnicowanie klimatów świata,
 pomiaru (obliczeń) wysokości Słońca oraz porówna uzyskane w różnych porach roku wyniki;
 zmiany w oświetleniu Ziemi w pierwszych dniach astronomicznych pór roku;
 związek między ruchem obiegowym Ziemi a strefami jej oświetlenia oraz strefowym zróżnicowa-

niem klimatu i krajobrazów na Ziemi;

 czynniki klimatotwórcze decydujące o zróżnicowaniu klimatu na Ziemi;
 szerokość i długość geograficzną wybranych punktów na globusie i na mapie.

Przedstawiam scenariusz pierwszego z cyklu siedmiu zajęć edukacyjnych (dydaktyczno – wychowaw-

czych) z geografii na temat czynników geograficznych, które decydują o zróżnicowaniu klimatu Ziemi.

1. Cele

a) Wiadomości

Uczeń potrafi:

 definiować pojęcia: atmosfera, pogoda, składniki pogody, klimat, izoterma, sfery Ziemi;
 odkryć zależność między szerokością geograficzną, wysokością Słońca nad horyzontem, ilością

energii słonecznej docierającej do powierzchni Ziemi;

 nazwać i rozmieścić strefy oświetlenia (ciepła) na Ziemi.
b) Umiejętności

Uczeń umie:

 posłużyć się posiadaną i zdobytą wiedzą w praktyce;
 wykorzystywać różne źródła wiedzy geograficznej;
 wyciągać naukowe wnioski z własnych obserwacji, ćwiczeń i badań nad problemem;
 lokalizować obiekty geograficzne na mapie.

c) Postawa

Nauczyciel stwarza uczniom warunki do:

 dostrzegania walorów dobrze zorganizowanej pracy;
 kształtowania gotowości do uczestnictwa w rozwiązywaniu problemów;
 formowania postawy szacunku dla przyrody.

2. Metoda i forma pracy
Dyskusja, ogląd, działanie, poszukiwanie, praktyka i tą drogą indywidualne przyswajanie, przeżywa-

nie i odkrywanie.

3. Środki dydaktyczne
Ścienna mapa fizyczna świata, tematyczne mapy w posiadanym atlasie, zasadne teksty, mapki, obrazy
w posiadanym podręczniku, zeszyt przedmiotowy, przyrządy kreślarskie (ołówek, ołówki kolorowe, li-
nijka, gumka, klej), tematyczna tabela (zał.1), mapka konturowa świata ...