Gry i zabawy w nauczaniu matematyki

Gry i zabawy w nauczaniu matematyki.
Celem nadrzędnym pracy edukacyjnej jest wszechstronny rozwój ucznia. Nauczyciele w szkole podstawowej powinni dostosować sposób przekazywanej wiedzy oraz kształtowania umiejętności i postaw uczniów do naturalnej w tym wieku aktywności dzieci. Winni umożliwiać im poznawanie świata, wspomagać ich samodzielność uczenia się, inspirować do wyrażania własnych myśli i przeżyć, rozbudzać ich ciekawość poznawczą oraz motywować do dalszej nauki. Każda lekcja powinna być zatem polem aktywnych działań wszystkich uczniów, nie tylko tych najzdolniejszych, ale i tych, którzy od początku lekcji liczą minuty do dzwonka kończącego zajęcia. Istnieje wiele form i metod aktywizowania uczniów w procesie dydaktycznym. Jedną z nich jest stosowanie gier, bowiem gra, jak pisze Z. Krygowska: „sprzyja rozbudzeniu aktywności intelektualnej, teoretycznym zainteresowaniem dziecka, chęć wygranej stanowi często motywację, której transfer ma inne zagadnienia, już poza grą, w procesie uczenia się matematyki obserwuje się bardzo często”. [8]
Ponadto: „Zabawy i gry mogą zawierać treść matematyczną, zasady gry mogą być oparte na niebanalnej, matematycznej strukturze, a poszukiwanie strategii wygrania może być związane z odkrywaniem własności tej struktury, rozwiązywaniem matematycznych zadań i stosowaniem matematycznych wiadomości poprzednio poznanych”[8].
Termin „zabawa” wywodzi się od wyrazu „bawa”, ten zaś od słowa „być”. Nasz język posiada dodatkowo termin „gra” wywodzący się od staropolskich wyrazów „igra”, „igrca”, „igrać”. Termin ten określa pewne rodzaje zabawy jak: gry sportowe, czy - dla nas najważniejsze - dydaktyczne.
Psychologia określa zabawę jako dobrowolnie podejmowaną działalność, wynikającą z potrzeb, bądź zainteresowań, zmierzającą do określonego celu. Motywem zabawy jest przyjemność wynikająca z jej wykonywania. Najwcześniej zabawę utożsamiano z przyjemnością. Jak podaje Wincenty Okoń Platon i Arystoteles pisali o zabawie, aczkolwiek uważali oni, iż nie przynosi ona ani szkody, ani korzyści. Uważano, iż „zjawisko zabawy występuje wtedy, gdy wzrastający osobnik uaktywnia i rozwija swoje naturalne zdolności z własnej, wewnętrznej podniety i bez żadnego celu zewnętrznego”[11]. Określano zabawę jako ćwiczenia przygotowawcze do poważnej działalności ludzi dorosłych
Nieco później zabawę traktowano jako możliwość wyładowania nadmiaru energii życiowej nagromadzonej w dziecku. Zabawa, to ćwiczenie jego ogólnych i specjalnych funkcji życiowych; to również ucieczka w krainę fantazji, co daje możliwość kompensowania swoich braków.
Lew S. Wygotski zwraca uwagę na afektywną stronę zabawy. Twierdzi, iż zabawa to „przebiegająca w wyobraźni iluzoryczna realizacja niedających się realizować życzeń”[15]. W zabawie powstaje „fikcyjna sytuacja”, która jest właśnie regułami zabawy. Dla Daniela B. Elkonina zabawa „to szczególny typ działalności dziecka kryjący w sobie szczególny stosunek do otaczającej, przede wszystkim społecznej rzeczywistości i mający własną, specyficzną treść i budowę ...