Zaloguj się aby ocenić lub skomentować publikację.
Marzena Nowak
ROLA POSTAW RODZICIELSKICH W PROCESIE WYCHOWAWCZYM
Na kształtowanie się osobowości dziecka pierwszy i podstawowy wpływ wywiera rodzina, a
przede wszystkim rodzice. Przebiega on dwoma torami. Jako świadoma praca wychowawcza oraz
jako oddziaływanie poprzez tok czynności i zdarzeń zachodzących w rodzinie, a szczególnie różne
rodzaje emocjonalnego nastawienia rodziców do dziecka. Nie wszyscy rodzice ustosunkowują się
prawidłowo do swoich dzieci i nie każda postawa rodziców wobec dziecka jest równie
wartościowa. Postawa rodzicielska jest tendencją do zachowania się w pewien specyficzny sposób
w stosunku do dziecka"1.
Każda postawa zawiera trzy składniki:
- myślowy,
- uczuciowy,
- działanie.
Składnik myślowy może być wyrażony słowami w formie poglądu na dziecko. Składnik
działania przejawia się w czynnym zachowaniu wobec dziecka, natomiast składnik uczuciowy
znajduje wyraz zarówno w wypowiedziach jak i w zachowaniu przez swoisty rodzaj ekspresji,
która im towarzyszy. Jeśli matka czy ojciec ma nieprzychylną postawę wobec dziecka, to myśli o
nim i ewentualnie wyraża pogląd, że dziecko jest niegrzeczne. Odczuwa wtedy silne odczucie
negatywne i ujawnia je w działaniu.
Postawa rodzicielska nie jest, więc tylko mniemaniem o dziecku, że jest takie czy inne.
Zawiera ładunek uczuciowy, który wyznacza działanie w stosunku do dziecka. Przez to działanie,
przez zachowanie rodziców wobec dziecka, a także przez to, co mówią i jak mówią o swoim
dziecku możemy poznać ich postawę rodzicielską. Postawa rodzicielska jest więc „nabytą
strukturą poznawczo- dążeniowo- afektywną ukierunkowującą zachowanie się rodziców wobec
dziecka"2.
1
2
M. Ziemska, Postawy rodzicielskie. Warszawa 1973,WP, s. 40.
Tamże, s. 42.
Postawy rodzicielskie wywierają tak głęboki wpływ na dziecko między innymi, dlatego,, że
emocjonalny stosunek rodziców do dziecka wyraża się w każdym słowie skierowanym do niego, w
każdej czynności związanej z opieką nad nimi. To stanowi komponent każdego zabiegu
wychowawczego.
Jedną z pierwszych typologii postaw rodzicielskich jest próba podziału dokonana przez
psychiatrę amerykańskiego L. Kannera. Wyróżnił on cztery typy postaw rodzicielskich:
akceptacji i uczucia, jawnego odtrącenia, perfekcjonizmu i przesadną opiekuńczość. Bardziej
rozbudowana jest typologia Slatera, który wyróżnił osiem typów postaw. Podaje on cztery pary
biegunowo przeciwnych postaw: pobłażliwość- surowość, tolerancji- braku tolerancji, ciepło-
chłód, uzależnienia" separowania się. Spośród wielu innych prób klasyfikacji postaw rodzicielskich
zasługują na uwagę zwłaszcza te, które opierają się na systematycznych badaniach nad
zachowaniem się matek wobec dzieci.
Należą do nich próby E. Schaefera. Swoje dane za pomocą różnych technik porządkuje w
modele. W modelach tych uwzględnia się takie wymiary jak: akceptacja - odrzucenie, dominacja -
sublimacja, wrogość - miłość, ekstrawersja - introwersja i inne.
O wszystkich wyżej wymienionych rodzajach typologii ...
