Polaryzacja sił w Europie pod wpływem konfliktu w Hiszpanii (lata 1936-1937). Podsumowanie znaczenia hiszpańskiej wojny domowej dla polityki światowej

Polaryzacja sił w Europie pod wpływem konfliktu w Hiszpanii (lata 1936 – 1937). Podsumowanie znaczenia hiszpańskiej wojny domowej dla polityki światowej

Po wyborach z 16 lutego 1936 r. nowy rząd utworzyli lewicowi republikanie z Manuelem Azañą na czele jako premierem. Dnia 24 lutego wydano dekret przywracający do pracy wszystkich zwolnionych po 1 kwietnia 1933 r. Z kolei w maju 1936 r. prezydentem republiki wybrano wspomnianego Azañę, a dwa dni później został utworzony rząd z premierem w osobie Cesaresa Quirogi.
Pomiędzy majem a lipcem 1936 r. Hiszpania pogrążała się w chaosie i anarchii. Stała się widownią niekończących się strajków, demonstracji i zamachów terrorystycznych. Zamykano szkoły prowadzone przez księży i zakonników, zakazywano działalności kościelnym instytucjom charytatywnym. „Dalekosiężne plany strategiczne tak Włoch, jak i Niemiec widziały w Hiszpanii – ale prawicowej – przyszłego sprzymierzeńca przeciw Francji i Wielkiej Brytanii. Toteż prawica hiszpańska mimo wyborczej klęski nadal bardzo silna, pragnąca obalić rządy ludowe w Madrycie, wiedziała, gdzie szukać pomocy w przygotowywanym przewrocie”[1]. Tymczasem na ulicach miast hiszpańskich panoszyli się falangiści, którzy dążyli do przejęcia władzy siłą. Siali postrach na ulicach, prowokując strzelaniny i bijatyki z działaczami socjalistycznymi i komunistycznymi. Detonatorem wojny domowej stało się zabójstwo Calvo Sotelo, głównej figury na opozycyjnej szachownicy. Nastąpiło ono w odwecie za zabicie przez falangistów oficera Guardia d’Asalto. Zwłoki Calvo Sotelo z przestrzeloną głową znaleziono 13 lipca na jednym z cmentarzy, co głęboko poruszyło hiszpańską opinię publiczną[2]. Dnia 17 lipca padł sygnał do wszczęcia buntu. Oddziały wojskowe uderzyły na Melillę. W niecałe trzy dni później blisko trzydzieści procent kraju znalazło się w strefie zajętej przez zbuntowanych generałów. Dnia 18 lipca w należącej wówczas do Hiszpanii północnej części Maroka, doszło do typowego dla wojskowych hiszpańskich tzw. pronunciamiento tj. zamachu stanu przeciw legalnemu rządowi. Spiskowcy bardzo szybko uzyskali pomoc materialną i techniczną z Włoch i Niemiec. Dnia 19 lipca do Maroka hiszpańskiego przybył gen. Franco, który w kilka dni później – po śmierci w wypadku lotniczym przewidzianego na dowódcę rebelii gen. Sanjurjo – objął w Afryce Płn. kierownictwo operacji wojskowych. Franco mógł podległe sobie oddziały przewieźć do Hiszpanii dostarczonymi na jego prośbę samolotami transportowymi włoskimi i niemieckimi. W wyniku działania mostu powietrznego udało się przerzucić część wojsk kolonialnych do metropolii. Dnia 23 lipca zbuntowani generałowie powołali Juntę Obrony Narodowej. Operujący na południu gen. Franco mógł pochwalić się znaczącymi sukcesami. Korpus afrykański pod dowództwem płk. Yaguë zdobył Badajoz i doprowadził do złączenia izolowanych dotychczas stref północnej i południowej. Następnym etapem ofensywy było miasto Talavera ...