Zaloguj się aby ocenić lub skomentować publikację.
Oświecony absolutyzm i jego cechy
Wielu współczesnych historyków uważa oświecony absolutyzm za niemiecki wymysł. Ich zdaniem można jedynie mówić o absolutyzmie w czasach Oświecenia. Filozofowie tego okresu i monarchowie oddychali tą samą atmosferą epoki, ale nie szli wspólną drogą. Jeśli jakiś monarcha w drugiej połowie XVIII wieku zakładał manufaktury i prowadził merkantylistyczną politykę gospodarczą, łamał partykularyzm i przywileje stanowe rozbudowując scentralizowaną administrację, wznosił piękne rezydencje i protegował artystów, a do tego założył jeszcze jakąś akademię nauk czy szkołę rycerską, to w potocznym ujęciu są to wszystko kwalifikacje aby zaliczyć go w poczet oświeconych absolutystów. Za panowania Ludwika XIV powstał we Francji klasyczny prototyp monarchii administracyjnej i monarszego mecenatu w dziedzinie kultury. Nieco później Piotr I dał przykład monarchii – reformatora, w sposób gwałtowny zmieniającego struktury państwowe i starającego się modelować społeczeństwo według z góry powziętego planu. Ludwik XIV był klasycznym monarchą z bożej łaski i rzecznikiem nietolerancji religijnej, Piotr I zaś był okrutnym despotą. Cechą istotną oświeconego absolutyzmu była sekularyzacja państwa i ucywilizowanie stosunków prawnych. Głównymi składnikami doktryny oświeceniowego absolutyzmu są: umowa społeczna, wolność indywidualna czy cywilna obywatela oraz prawo natury. Wszystkie te teorie politologów XVII i XVIII wieku zostały zinterpretowane na rzecz absolutnej władzy monarchy, któremu przysługuje kuratela nad swymi poddanymi. Według teorii umowy społecznej źródłem suwerenności jest lud. W trybie jakiejś fikcyjnej dobrowolnej umowy lud rezygnuje ze swojej pierwotnej wolności i oddaje się pod władzę monarchii. Monarcha rządzi z mandatu i w interesie ludu, który na jego rzecz wyzbywa się wszelkich wolności i praw politycznych. Obywatelom natomiast powinna przysługiwać wolność osobista i cywilna. Mówi się również o wolności opinii. Uznając jednak, że lud jest głupi i barbarzyński (Wolter), wolność głoszenia opinii zastrzega się jedynie dla wąskiego grona oświeconych. Filozofowie są powołani do odkrywania praw natury, a monarchowie do wprowadzania ich w życie. Doktryna oświeconego absolutyzmu doraźnej działa na rzecz umocnienia władzy monarszej. Zarówno klasyczni jak i oświeceni absolutyści starali się jak najściślej podporządkować sobie arystokrację, a równocześnie opierali się na niej. W praktyce rządowej absolutystów można wskazać pewne charakterystyczne tendencje. Jest to dążność do podporządkowania kościoła państwu, w krajach katolickich połączona często z ostrym antyklerykalizmem skierowanym zwłaszcza przeciw zgromadzeniom zakonnym. To polityka tolerancji religijnej, która ma wygasić w państwie spory wyznaniowe i zachęcić do osiadania w kraju różnowierców. Jest to wprowadzenie zasad humanitaryzmu w prawie karnym i dążenie do reformy sądownictwa. Są to reformy społeczne, mające na celu podniesienie produkcyjnej wydajności chłopów potrzebnych państwu jako żywicieli. Jest to wreszcie ...
