Husytyzm

Husytyzm

Najpotężniejszym w dziejach średniowiecznej Europy powstaniem społecznym, silnie

powiązanym z walką narodowowyzwoleńczą, był ruch husycki w Czechach1. Wziął swoją

nazwę od jego inspiratora — Jana Husa2, człowieka o niezwykle silnym charakterze,

niezłomnego w obronie swoich poglądów, który dla Czechów stał się symbolem odwagi

i walki o wolność3.

Jan Hus urodził się w roku 1370 w Husyńcu. Wywodził się z niezamożnej rodziny, od

najmłodszych lat związany był z Kościołem; najpierw uczęszczał do szkoły parafialnej

i śpiewał w tamtejszym chórze, później studiował na uniwersytecie praskim, gdzie równolegle

kształcił się w zakresie nauk wyzwolonych i teologii. Jan Hus w 1401 roku, mając tytuł

profesora, pełnił już funkcję dziekana wydziału filozoficznego, a następnie rektora.

Wcześniej, w 1399 roku został kaznodzieją w kościele św. Michała, a po otrzymaniu święceń

kapłańskich uzyskał stanowisko duchownego w kaplicy pod wezwaniem Betlejem4. Hus był

człowiekiem wykształconym, o szerokich horyzontach umysłowych, a do tego religijnym

i chętnym pełnić funkcje kościelne. Był niezwykle pracowity, w okresie studiów górował

intelektualnie nad rówieśnikami. Wysoko cenił matematykę, arytmetykę i geometrię, znał

średniowiecznych autorów filozoficznych i teologicznych, studiował Pismo Święte, bardzo

dobrze opanował

łacinę, grekę

i hebrajski, czytywał dzieła autorów klasycznych.

Jednocześnie był przywiązany do języka czeskiego, interesował się jego ortografią

i oczyszczeniem z obcych naleciałości5.

Lata, w których żył Jan Hus, były dla Czech trudne. Rządy po Karolu IV objął

Wacław IV Luksemburski, który rozpoczął walkę z lokalną hierarchią kościelną. Siła

monarchy słabła, aż w 1394 roku możni feudałowie czescy utworzyli związek przeciwko

Wacławowi. Król został uwięziony i wywieziony do Austrii, ale zdołał się wydostać dzięki

pomocy magnatów. W 1400 został pozbawiony godności króla rzymskiego, ale nie uznał tej

uchwały. Wówczas wojska Ruprechta, wyniesionego na miejsce Wacława, napadły na

1 E. Maleczyńska, Ruch husycki w Czechach i w Polsce, Warszawa 1959, s. 11.
2 R. Michałowski, Historia powszechna. Średniowiecze, Warszawa 2009, s. 431.
3 E. Maleczyńska, dz. cyt., s. 14.
4 A. Paner, Jan Hus, Kraków 2002, s. 7–8. [Ryszard Mozgol w artykule pt. Salva semper iustitia. Droga Jana
Husa na stos, „Zawsze wierni” 2000 nr 4 [online], [dostęp: 6 stycznia 2013], dostępnym w Internecie:
http://www.piusx.org.pl/zawsze_wierni/artykul/301, zaznacza, że data urodzin Jana Husa nie jest pewna,
reformator mógł urodzić się w roku 1369 lub 1370; datę 1369 podaje Roman Michałowski w książce Historia
powszechna. Średniowiecze, Warszawa 2009, s. 431].
5 E. Maleczyńska, dz. cyt., s. 270 [Z Ewą Maleczyńską polemizuje, w kwestii możliwości intelektualnych Husa,
Ryszard Mozgol ...