Zaloguj się aby ocenić lub skomentować publikację.
Rewolucje 1905 i 1907 - Polacy wobec rewolucji
Dnia 22 lutego 1904 rozpoczęła się wojna rosyjsko – japońska. Wojna ujawniła słabość wojska oraz kondycji rosyjskiego systemu politycznego, uaktywniła rosyjskie środowisko opozycyjne. Szczególną aktywność wykazały polskie organizacje polityczne. Polscy ugodowcy zawiązali w marcu 1904 roku w Wiedniu Stronnictwo Polityki Realnej. Postulowali polonizację szkolnictwa, administracji oraz wprowadzenie samorządu miejskiego i terytorialnego. Z kolei w grudniu 1904 roku polskie stronnictwa liberalne opracowały program, który zawierał między innymi powrót do statutu Królestwa z 1815 roku. Endecja natomiast zaczęła walkę o wprowadzenie języka polskiego. Wojna pobudziła do aktywności partie socjalistyczne. SDKPiL i PPS coraz częściej organizowały strajki. Dnia 13 listopada 1904 roku została zorganizowana przez PPS zbrojna manifestacja antywojenna na Placu Grzybowskim w Warszawie. Doszło do strzałów. Obawiając się wybuch rewolucji, przed Pałacem Zimowym w Petersburgu w styczniu 1905 wojsko dokonało masakry tłumu robotników, którzy chcieli wręczyć carowi petycję. Zginęło ponad tysiąc osób. Petersburska „krwawa niedziela” stała się bezpośrednią przyczyną wybuchu rewolucji. Dnia 23 czerwca w Łodzi wzniesiono barykady. Wśród partii robotniczych pogłębiały się różnice. SDKPiL parła ku rewolucji razem z chłopami rosyjskimi, jej stanowisko zaczęło podzielać część PPS, zwłaszcza tzw. Młodzi. Natomiast Starzy, kierowani przez Józefa Piłsudskiego i Walerego Sławka, rozbudowywali organizację bojową, ścierali się z policją.
W czerwcu 1905 roku endecja powołała narodowy Związek Robotniczy, który zdobył wpływy zwłaszcza w okręgu łódzkim. Jego bazę stanowili tzw. kilińszczycy oraz sekcje robotnicze TON.
W kwietniu 1905 roku ukaz carski wprowadził wolność religijną w całym państwie. Władze nie zalegalizowały jednak cerkwi unickiej. Obok robotników siłą rewolucji w Królestwie stała się młodzież szkolna i akademicka. Podczas wieców 28 stycznia 1905 roku w Warszawie zażądała ona polonizacji szkolnictwa w Królestwie. Ponieważ władze nie ustępowały, młodzież, wspierana przez dorosłych wezwała do bojkotu rosyjskiej szkoły. Zasadniczy udział w rewolucji szkolnictwa miała organizacja Polska Macierz Szkolna, pozostająca pod wpływami Endecji.
Jesienią 1905 roku rewolucja w Rosji i w Królestwie weszła w fazę decydującą. Po podpisaniu we wrześniu tego samego roku pokoju z Japonią polskie partie rewolucyjne przyłączyły się do proklamowanego w Rosji strajku powszechnego. Dnia 30 października car wydął manifest, który zapowiadał wprowadzenie podstawowych wolności politycznych i likwidację cenzury. Najważniejsza była zapowiedź zwołania Dumy. Ale partie rewolucyjne w Królestwie i Rosji dążyły do obalenia caratu. W odpowiedzi 10 listopada 1905 roku władze wprowadziły stan wojenny. Partie rewolucyjne znów musiały zejść do podziemia. Bez większych przeszkód natomiast mogły działać związki zawodowe. W marcu 1906 roku władze wydały bowiem przepisy o związkach i stowarzyszeniach, które ...
