Powstanie warszawskie

Powstanie warszawskie

Armia Krajowa początkowo zakładała zorganizowanie ogólnonarodowego powstania zbrojnego, które miało być wywołane w najbardziej sprzyjającym politycznie i militarnie momencie. Liczono na wykrwawienie się dwóch wrogów Polski (Niemiec i ZSRR) we wzajemnej walce. Kiedy sytuacja na froncie wschodnim przechyliła się na korzyść Armii Czerwonej, zrezygnowano z planu ogólnonarodowego powstania i opracowano jesienią 1943 r. plan „Burza”. Jego podstawą była instrukcja Naczelnego Wodza gen. Kazimierza Sosnkowskiego. Plan zakładał wywołanie szeregu powstań lokalnych w rejonach wycofywania się Niemców, aby opanować teren i występować w charakterze gospodarza wobec wkraczających wojsk radzieckich. Ponadto zakładał on współdziałanie z Armią Czerwoną w zwalczaniu Niemców. Na Wołyniu, Wileńszczyźnie, we Lwowie oddziały AK operowały z partyzantką radziecką. Jednak w momencie wkroczenia Rosjan na te tereny ujawniły się rozbieżności między dowództwem Rosjan a Armią Krajową. Żołnierzy AK, broniących się przed wstąpieniem do Ludowego Wojska Polskiego, aresztowano. Wiele oddziałów nie chciało się ujawnić i pozostało w ukryciu.

Do połowy lipca 1944 r. rząd emigracyjny nie brał pod uwagę możliwości wystąpienia zbrojnego w Warszawie. Świadczy o tym m.in. prośba o pośredniczenie w sprawie uznania Warszawy miastem otwartym – inaczej nieuzbrojonym, nie będącym terenem działań wojennych, z którą zwrócił się rząd Mikołajczyka w czerwcu 1944 r. do papieża i rządu Szwajcarii.

Przyczyny wybuchu powstania:

1. Zbliżanie się Armii Czerwonej w wyniku rozpoczętej na Białorusi ofensywy i przekroczenie przez nią Bugu 20 VII 1944 r.

2. Utworzenie 21 VII 1944 r. PKWN jako rządu polskich komunistów i wydanie przez niego Manifestu 22 VII 1944 r.

3. Władze emigracyjne i AK uznały za niebezpieczne dla polskiej racji stanu rozszerzenie wpływów PKWN na Warszawę.

4. Rząd emigracyjny postanowił rozszerzyć plan „Burza” na Warszawę i uderzyć na wycofujących się Niemców, aby wobec wkraczających Rosjan i PKWN wystąpić w roli gospodarza.

5. Dnia 31 VII 1944 r. rozeszła się wiadomość o wkroczeniu Armii Czerwonej do Warszawy.

Przebieg powstania

Niesprawdzone wiadomości o wkroczeniu Armii Czerwonej, które przekazał 31 VII 1944 r. płk. Chruściel ps. „Monter” przyśpieszyły decyzję o wybuchu powstania. Komendant Główny AK, gen. Tadeusz Komorowski „Bór”, uzyskawszy zgodę Delegata Rządu 31 VII 1944 r. o godz. 18 wydał rozkaz, wyznaczając termin wybuchu powstania w Warszawie na 1 VIII 1944 r. o godz. 17 (godzina „W”).

Etapy walki

Okres polskiego natarcia: Podokres od 1 VIII 1944 r. godz. 17:00 do świtu 2 VIII 1944 r. wywarł wpływ na cały przebieg powstania. Od 2 VIII do 4 VIII 1944 r. trwały działania zaczepne. Natarcie nie przyniosło spodziewanych ...