Zaloguj się aby ocenić lub skomentować publikację.
MONIKA JAROSZYŃSKA
Dylematy etyczne w zawodzie nauczyciela. Istota i próby rozwiązania.
Większość ważnych ról społecznych posiada, lub powinna posiadać, swoje własne
„kody moralne”. Nie musi być to koniecznie zestaw nakazów, zakazów czy
bezwzględnych obowiązków. Mogą to być również wskazówki i rady: jak wzmocnić
swój autorytet, jak być sprawiedliwym, jak rozwiązywać konflikty, jak uniknąć zła, czym
jest solidarność zawodowa, ku czemu wychowywać?
To nauczyciel, w znaczącym stopniu, dba o jakość cywilizacji, w której żyjemy
i w której przyjdzie żyć następnym pokoleniom, bo „czym skorupka za młodu…”.
Czy nauczyciel powinien być etyczny? Każdy powinien być etyczny! Dlaczego więc
„etyka dla nauczycieli”? Bo nauczyciel jako nauczyciel styka się ze swoistymi problemami:
sprawiedliwości, równości, przemocy, posłuszeństwa, alienacji, które musi rozwiązać
zachowując określone standardy moralne, a których zapewne nie musiałby rozwiązywać
gdyby wykonywał inny zawód.
Nad etyką zawodową powinni pracować sami nauczyciele. To oni powinni
stworzyć wewnętrzny kodeks i stać na straży wypracowanych przez siebie standardów.
Znacząca większość ludzi uznaje takie wartości jak godność, wolność, uczciwość,
sprawiedliwość, szacunek, życie, dobro wspólne, przyjaźń, honor, miłość, grzeczność,
pokój, zdrowie, prawdomówność, solidarność, lojalność, wierność, życzliwość, odwaga
etc. Nie wszyscy jednak podobnie je definiują (najczęściej w ogóle tego nie robią), nie
wszyscy podobnie je hierarchizują, nie we wszystkich sytuacjach implikują one takie
same obowiązki moralne.
Każdy z nas uznaje – na przykład – wartość życia i wartość wolności, nie każdy
jednak z uznania tych wartości wyciąga takie same wnioski praktyczne (dotyczące
obowiązków) Podsumowując: uznanie etyki zawodowej nie jest więc odstępstwem od
uniwersalnego systemu wartości, lecz konkretyzacją obowiązków, które zeń wynikają.
Etyka zawodowa to nie tylko zakazy i nakazy. Nie jest tak, że ze wszystkich rzeczy,
które robimy, jedne są tylko słuszne a inne tylko niesłuszne. Dobre lub złe. To co słuszne
może być zarówno tym, co moralnie wymagane, jak i tym, co – tylko – moralnie
dopuszczalne.
1
Możemy wyróżnić co najmniej cztery kategorie działań:
(1) zachowania, które mają charakter obowiązujący, a więc są też dopuszczalne ;
(2) zachowania, które są dopuszczalne, ale niekoniecznie są obowiązujące ;
(3) zachowania, które są zalecane, chociaż nie mają moralnego charakteru, są
dopuszczalne, ale nie obowiązujące ;
(4) zachowania, które są zabronione1.
Etyka zawodowa wspomaga wykonywanie określonego zawodu, wpływa na jego
prestiż, pomaga w rozwiązywaniu konfliktów, przyśpiesza podejmowanie decyzji, daje
wskazówki obyczajowe i perfekcjonistyczne (związane w doskonaleniem się), zakreśla
i uzasadnia granice odstępstwa od norm powszechnych, w pewnych przypadkach nakazuje
traktować obowiązki nadzwyczajne jako podstawowe2.
Nauczyciel modeluje ludzi, pomaga w uformowaniu ich osobowości i światopoglądu.
Nieprawidłowe zachowanie nauczyciela może okaleczyć ...
