Dlaczego warto przestrzegać głównych mechanizmów uczenia się we wspomaganiu rozwoju umysłowego u dzieci?

Krótki artykuł zbierający główne i podstawowe mechanizmy uczenia się dostosowane do etapów rozwojowych młodych ludzi - myślę, że przyda się każdemu nauczycielowi, niezależnie od przedmiotu, którego uczy. Praca zawiera odniesienia do publikacji naukowych, ale również do sytuacji z życia młodych ludzi, również do moich doświadczeń rodzinnych. Inspiracją do jej napisania były materiały z moich studiów podyplomowych na Wydziale Psychologii UW (z wykształcenia jestem nauczycielem polonistą).

Agnieszka Pawłowska

Dla efektywnego wspomagania rozwoju umysłowego niezbędne jest spełnienie ważnych

Odpowiedź na pytanie zawarte w temacie mogłaby być krótka i jednoznaczna: trzeba znać

Dlaczego warto przestrzegać głównych mechanizmów uczenia się we wspomaganiu rozwoju
umysłowego u dzieci?


mechanizmy uczenia się i je stosować, ponieważ wtedy proces uczenia jest skuteczny i rozwój
dziecka przebiega harmonijnie.
Efektem uczenia się jest „każda stosunkowo trwała zmiana w zachowaniu, w myślach i uczuciach
jednostki – człowieka lub zwierzęcia – będąca rezultatem przeszłego doświadczenia”i1. Rozwój
dziecka polega na osiąganiu kolejnych etapów, będących stosunkowo trwałymi zmianami, a
nauczyciel bądź osoba wspierająca dziecko ma wspomagać jego rozwój, może korzystnie wpłynąć
na rozwój.

warunków, takich jak korzystne dopasowanie procesu uczenia do potrzeb i możliwości
rozwojowych dziecka, objęcie tym procesem możliwie szerokiego zakresu funkcjonowania dziecka
(to znaczy nierozdzielanie tego, co intelektualne od tego, co emocjonalne), zachowanie we
wspieraniu dużej intensywności (ale takiej, żeby nie przekroczyć progu wydolności dziecka) –
otulaniu dziecka dobrymi emocjami i wiarą (ze strony dorosłego) w jego możliwości2 .
Mechanizmy dobrego uczenia zazębiają się ze sobą, jeden wiąże się z drugim – jednak można
wyróżnić jakieś ogólne zasady: dopasowanie, powtarzanie, uczenie społeczne, kary i nagrody,
uczenie przez wgląd, interioryzacja.

obdarzania uwagą przez dziecko drugiej osoby. Nie nauczy się ono tego, jeśli dorosły nie będzie
obdarzał uwagą dziecka. Jeśli tego mechanizmu się nie wykształci, nie będziemy słuchać się
nawzajem, nie mówiąc już o porozumieniu czy słuchaniu i wykonywaniu poleceń. Dzieci
wychowywane w środowisku, gdzie dorośli nie skupiają na nich uwagi, gdy z nimi rozmawiają,
wykształciły sobie zły nawyk zwracania na siebie uwagi protestem, krzykiem, wymuszaniem3 .
Rozwijanie zdolności do skupiania uwagi jest podstawą do późniejszej pamięciowej nauki szkolnej,
stosowania strategii pamięciowych. Jest to ważne, ponieważ we wspomaganiu rozwoju
umysłowego dzieci trzeba uwzględniać rozumowanie i zapamiętywanie.

najwyższego rozwoju, w tym celu trzeba oczywiście przeprowadzić diagnozę, aby wiedzieć, na
jakim etapie jest dziecko. Doświadczenia powinny być tak zorganizowane dla dziecka, aby z tych
podanych doświadczeń zbudowało wersję dojrzalszego schematu. Proces ten musi być dopasowany
do konkretnego dziecka, żeby dziecko potrafiło wykorzystać podane ćwiczenia i aby rozwój był jak
najbardziej efektywny. Uczenie przez dopasowanie jest bardzo naturalną i sprytną, jeśli tak można
powiedzieć, formą wspierania rozwoju. Na przykład bezpieczeństwo dziecka oparte jest na
poczuciu rytmu w życiu płodowym, stąd późniejsza wiedza o świecie oparta jest na wyszukiwaniu
regularności, przewidywalności. Na podstawie tego schematu możliwa jest nauka liczenia (też
oparta na regularności) czy mowy (zwłaszcza gramatyka). Dzieci na podstawie tej powtarzalności i
regularności uczą się zachowania w ...