Rosja za panowania Iwana IV Groźnego

ROSJA ZA PANOWANIA IWANA IV GROŹNEGO

Iwan IV Groźny wywodził się z dynastii Rurykowiczów, założonej w Rosji przez Ruryka, który w 862 roku opanował Nowogród Wielki. Jarosław Mądry podzielił państwo na 5 dzielnic. Władcy księstwa moskiewskiego byli poddanymi Tatarów. Książę moskiewski Iwan I Kalita pozostawił testamen, w którym wyraził prośbę, aby jego następcy rozpoczęli proces zbierania ziem ruskich. Iwan III Srogi (1462-1505) powiększył znaczenie księstwa moskiewskiego. Włączył do niego w roku 1471 Nowogród Wielki. W 1480 roku Iwan III odmówił płacenia daniny hanowi tatarskiemu uniezależniając tym samym Wielkie Księstwo Moskiewskie. Dzieła jednoczenia ziem ruskich dokończył jego syn Wasyl III. Za panowania Iwana IV Groźnego terytorium Rosji wynosiło 2,8 mln km2. Było to państwo stosunkowo słabo zaludnione (6,5 - 11 mln osób). Miast było niewiele. Podstawą gospodarki było rolnictwo, jednak słabo rozwinięte. Chłopi byli własnością bojarów, szlachty, duchowieństwa, cara. Krystianie – najlepiej sytuowani chłopi, średni – boble, najgorzej – chołopy. Świadczenia w naturze, robociźnie lub pieniądzu. W miastach główną kategorię zajmowali tzw. ludzie posadzcy. Na czele drabiny społecznej stał car. Już za Iwana III wykształcił się w Rosji system zwany samodzierżawiem. Oznaczał samowładztwo carów rosyjskich. Wśród feudałów najwyższe miejsce zajmowali bojarzy (szlachta). Obowiązkiem ich było służyć carowi – stawać do walki kiedy car wezwie. W zamian za to car nadawał dworianom dobra ziemskie (pomiestie). Inną formą własności były dobra rodowe przechodzące z ojca na syna (wotczyna). Byli bardziej uprzywilejowani i dzielili się na 3 grupy: dumni (zasiadali w dumie bojarskiej), okolniczy, dumni diakowie (pisarze w dumie). Duma bojarska była organem doradczym cara. Dla rozstrzygania najważniejszych spraw zwoływany był sobór ziemski, w którego skład wchodzili bojarzy, dworianie, duchowieństwo. Utworzono w Rosji specjalne organy administracyjne – prykazy, które miały charakter ogólnopaństwowy lub terytorialny, np. prykaz poselski – ministerstwo spraw zagranicznych, prykaz bolszoj kazny – skarbowość. Iwan IV żył w latach 1530 – 1584. W czasie objęcia tronu miał 3 lata. Regencję w jego imieniu sprawowała matka, ale w roku 1538 zmarła. Miedzy rodami bojarów Szujskich i Bielskich rozpoczęła się walka o opiekę nad Iwanem IV. Zwyciężyli Szujscy, których po dojściu do władzy Iwan kazał wyeliminować aby się od nich uwolnić. W roku 1547 kazał się koronować na cara. W roku 1548 ożenił się z Anastazją Romanową. Iwan miał grupę doradców: protopop Sylwester (doradzał w sprawach kościelnych), dworianin – Aleksy Adaszew (radził w sprawie polityki zagranicznej i skarbu) oraz bojar Andrejew Kurbski. W 1550 roku sobór ziemski uchwalił nowy kodeks prawny (sudiebnik). W 1551 roku został zwołany sobór cerkiewny, który przeprowadził reformy ...