Rola struktur podkorowych w czynnościach mowy

Kierunek: Logopedia szkolna

Przedmiot: Mowa a mózg

Temat:

ROLA STRUKTUR PODKOROWYCH W CZYNNOŚCIACH MOWY

Opracowanie:

Anna Kuc- Janczak

Opole 2007
Mowa jest złożoną czynnością psychiczną. W jej powstawaniu bierze udział wiele struktur organizmu, zlokalizowanych zarówno centralnie, jak i na obwodzie. Mowa zależy od budowy i funkcjonowania:

- ośrodkowego układu nerwowego;
- narządów mowy;
- narządu słuchu.

W ośrodkowym układzie nerwowym najważniejsze są zjawiska powstające w strukturach korowych, strukturach podkorowych i móżdżku (umożliwia odpowiednią szybkość i precyzję ruchów artykulacyjnych, fonacyjnych, które odbywają się bez naszej świadomości).
W korze mózgowej można wyróżnić rodzaje pól (obszarów):
- pola projekcyjne (pierwotne), w których kończą się szlaki doprowadzające bodźce danego charakteru (wrażenia słuchowe, wzrokowe, dotykowe). Uszkodzenie powoduje- w zależności od tego czy uszkodzeniu ulega płat skroniowy, potyliczny czy ciemieniowy- albo głuchotę centralną, albo ślepotę, albo zaburzenia czucia (ucisku, bólu, temperatury itp.).
- pola gnostyczne (wtórne) , które są bezpośrednio związane z określonym analizatorem. Ich rola polega na przetwarzaniu informacji odbieranych przez pola projekcyjne, na dokonywaniu ich analizy i syntezy, na scalaniu wrażeń słuchowych, wzrokowych czy dotykowych w obraz całościowy danego przedmiotu. Uszkodzenie prowadzi do agnozji ( np. chory słyszy, ale nie rozumie),czyli do zaburzeń percepcyjnych.
- okolice asocjacyjne wyższego rzędu (tzw. kora trzeciorzędowa), które nie są związane z poszczególnymi analizatorami, lecz sterują bardziej złożonymi procesami psychicznymi. Ich funkcją jest integrowanie informacji przesyłanych z pól drugorzędowych. Odpowiadają za kontrolę nad czynnościami poznawczymi (spostrzeganie, mówienie), nad emocjami oraz za pamięć trwałą.

Narządy mowy stanowią trzecie, najniższe piętro mechanizmów mowy. Obejmują układ oddechowy, fonacyjny i artykulacyjny kierowany przez struktury korowe i zależne także od działania nerwów obwodowych oraz od budowy anatomicznej wymienionych narządów. Uszkodzenie tych narządów lub obwodowej części układu nerwowego odpowiedzialnej za przewodzenie impulsów nerwowych z części centralnej do narządów wykonawczych prowadzi do zaburzeń mowy pochodzenia obwodowego.
Narząd słuchu i jego właściwości warunkują słyszenie i rozumienie mowy innych, a także kontrolę mowy własnej. rozróżniamy słuch fizjologiczny
i fonematyczny.
W układzie nerwowym istotną rolę odgrywa układ ośrodkowy, na który składają się rdzeń kręgowy oraz mózgowie, czyli mózg, móżdżek oraz pień mózgu.
Pod względem filogenetycznym mózg stanowi rozszerzenie rdzenia kręgowego. Jego masa
u człowieka dorosłego waha się od 1200- 1600 gram. W pełni wykształconym mózgu można wyróżnić: kresomózgowie, międzymózgowie, śródmózgowie, tyłomózgowie oraz rdzeń przedłużony. Kresomózgowie zbudowane jest z dwóch półkul, silnie pofałdowanych
i okrytych korą mózgu.
W każdej półkuli wyróżnia się płaty:
← Czołowy
← Ciemieniowy
← Potyliczny
← Skroniowy
← Wyspowy
Wyniki eksperymentów anatomicznych oraz fizjologicznych dowodzą, że każdy z wyżej wymienionych płatów odpowiada za realizację ściśle określonych funkcji.
Na ...