Metody aktywne w nauczaniu geografii

Praca przedstawia krótkie omówienie metod aktywizujących w nauczaniu geografii. Podaje przykłady praktycznego wykorzystania poszczególnych metod przy realizacji programu nauczania geografii w gimnazjum.

Jadwiga Wojtanowska

Zastosowanie metod aktywnych w nauczaniu geografii.
Część I
Mówiąc obecnie o kształceniu umiejętności geograficznych zwracamy uwagę na wyrabianie u uczniów postaw poszukiwawczych. Nauczyciel powinien nie przekazywać wiedzę, lecz organizować proces jej poszukiwania i zdobywania. Dzięki temu uczeń uczy się korzystać z różnorodnych źródeł wiedzy, planować swoje działanie zachowując elastyczność planowania w zależności od zaistniałych sytuacji i potrzeb, jest wdrażany do właściwego zdobywania wiedzy oraz samodzielnego rozwiązywania stawianych przed nim problemów. Kształtowaniu takiej postawy doskonale służą metody aktywne.
Metody aktywne ( aktywizujące) prowadzą do czynnego udziału w zajęciach dydaktycznych. Ułatwiają proces uczenia się, czyniąc naukę bardziej urozmaiconą, przez to przyjemniejszą i łatwiejszą: ożywiają atmosferę w klasie, często dając niespodziewane efekty w pracy z uczniami słabszymi. Uczniowie przyzwyczajeni do zdobywania wiedzy i umiejętności metodami aktywnymi są bardziej samodzielni, krytyczni, łatwiej formułują sądy i opinie, chętniej i odważniej biorą udział w publicznych wystąpieniach
Charakterystyczna jest rola nauczyciela stosującego metody aktywizujące w zajęciach dydaktycznych. Często określa się tę rolę jako ułatwiającą, wspomagającą samokształcenie, otwartą na podmiotowość uczestników zajęć.
Nauczyciel nie przekazuje arbitralnych, z góry ustalonych gotowych rozwiązań, ale tworzy sprzyjające warunki do samodzielnego ich wypracowania przez uczących się.
Nauczyciel projektuje sytuacje, w których uczące się osoby samodzielnie rozwiązują rozmaite problemy, mając tym samym możliwość dochodzenia do rozwiązania, poznania przez zrozumienie, wyrobienia poglądu, znalezienia argumentów, uwrażliwienia, dokonania wyboru, potem działania zgodnego z dokonanym wyborem i w konsekwencji brania za nie odpowiedzialności.
Stosowanie na lekcji aktywizujących metod nauczania i uczenia się pomaga nie tylko uczniom, lecz także ułatwia pracę nauczycielowi. Nauczyciel, który decyduje się na pracę według wybranej metody, musi:
- przygotować wcześniej materiały,
- zaaranżować miejsce nauki (odpowiednio ustawić krzesła, ławki, przygotować materiały etc.)
- pokonać własną niepewność przed eksperymentowaniem na lekcji,
- doskonalić swoje umiejętności metodyczno-dydaktyczne.
Na początku nie jest to łatwe i wymaga dodatkowej pracy ale jest to obciążenie przejściowe, które procentuje w przyszłości na wielu płaszczyznach (E Rudnik. A Moszczyńska. B Owczarska 2000r.)
Przykłady metod aktywizujących :
• burza mózgów,
• drzewko decyzyjne
• metaplan,
• mapa mentalna,
• analiza SOFT
• ranking diamentowy
 Wymienione metody są to te sposoby aktywizacji ucznia, z których najczęściej korzystam w realizacji programu nauczania.„Burza mózgów”
Jest to metoda twórczego rozwiązywania problemów. Rozwija sprawność umysłową, kreatywność, przełamuje opory przed przedstawianiem własnych pomysłów, pobudza wyobraźnię.
Hasło tej metody to: „wszyscy maja równe szanse w tworzeniu dobrych pomysłów”.
Jest to giełda pomysłów, w której bierze udział cała klasa. Uczniowie w sposób spontaniczny zgłaszają różne pomysły rozwiązania postawionego problemu, powinni to robić możliwie szybko, bez zastanawiania się
i weryfikacji ...