Model współczesnej rodziny jako podstawowe środowisko wychowawcze

Marzena Nowak Kielce

MODEL WSPÓŁCZESNEJ RODZINY JAKO PODSTAWOWE ŚRODOWISKO

WYCHOWAWCZE.

Podejmując próbę scharakteryzowania współczesnej polskiej rodziny, dążymy przede

wszystkim do określenia wielorakich aspektów jej funkcjonowania. Rodzina, bowiem podlega

ciągłym zmianom. Kondycja rodziny, jej funkcjonowanie uzależnione są od przemian

dokonujących się w naszym społeczeństwie. Rodzina jako podstawowe środowisko

wychowawcze stanowi źródło tendencji i procesów społecznych, które w perspektywie będą

decydowały o wizerunku społeczeństwa naszego kraju.

Spośród wielu czynników powodujących sytuacje kryzysowe we współczesnych

rodzinach należy wymienić: standard życia materialnego, nietrwałość rodziny,

nieodpowiednie funkcjonowanie rodziny niepełnej i zrekonstruowanej, niska świadomość

wychowawcza rodziców oraz dezorganizacja wychowawcza. Istotne wskaźniki określające

dezorganizację życia rodzinnego to: osłabienie więzi uczuciowej między członkami rodziny,

coraz większy stopień utraty poczucia przynależności, eliminowanie sfer emocjonalnych w

rodzinie na korzyść rzeczowych - materialnych wartości.

Mimo tych zagrożeń i sytuacji kryzysowych, z jakimi spotyka się polska rodzina,

badania współczesnych socjologów, pedagogów wskazują, że dla społeczeństwa polskiego

rodzina stanowi wartość samą w sobie, natomiast dla kobiet rodzina jest najwyższą wartością.

Wynika to z stąd, iż stanowi ona małą grupę społeczną, w której jej członkowie czują się

bezpiecznie, bez wewnętrznych i zewnętrznych zagrożeń. Intymne więzi uczuciowe w grupie

rodzinnej, bezpośredniość oddziaływań, poczucie przynależności i wzajemnej miłości

kształtują środowisko spokoju wewnętrznego, bezpieczeństwa, wolności od zewnętrznych

stresów.

 Dokonujące się zmiany ustrojowe w naszym społeczeństwie mają wpływ na

przemiany struktury, funkcji oraz zadań wychowawczych współczesnych rodzin. Środowisko

rodzinne nie jest w stanie nadążyć za transformacją, stąd też występują trudności

wychowawcze z dziećmi, rozluźnienie więzów emocjonalnych w rodzinie, a nawet patologia

wewnątrzrodzinna. Treść i poziom kultury pedagogicznej rodziców uzależnione są w

mniejszym stopniu od warunków społeczno-gospodarczych naszego kraju, w większym

natomiast od stopnia wykształcenia rodziców, kultury, struktury zawodowej i środowiska

zamieszkania rodziców. Wrażliwość rodziców na potrzeby społeczne, psychiczne, na sytuacje

wychowawcze; świadomość wychowawcza i postawy rodzicielskie mają wpływ na

kształtowanie osobowości dziecka.1

Przez lata ukształtował się w Polsce tradycyjny model rodziny, charakteryzujący się

rygorystycznie przestrzeganym podziałem czynności między mężczyzną a kobietą, mężem i

żoną. Według tego podziału mężczyzna jest odpowiedzialny za materialny byt rodziny,

natomiast kobiecie przypisane zostało zajmowanie się domem i wychowanie dzieci. Z.

Tyszka2 dowodzi, że podstawą partnerstwa w małżeństwie jest równomierne rozłożenie

obowiązków rodzinnych, równomierny dostęp do wewnątrzrodzinnej wiedzy oraz równe

uprawnienia małżonków dotyczące życia poza rodziną. Ograniczenie pojęcia partnerstwa w

rodzinie do „ sprawiedliwego" podziału obowiązków wydaje się nieporozumieniem.

Eksponuje się, bowiem w ten sposób jedynie formalną instytucjonalność rodziny.

Tymczasem umiejętność komunikowania się, współdziałania ze sobą jest bardziej

istotna w rodzinie, niż podział wykonywanych obowiązków ...