Ćwiczenia z fonetyki i emisji głosu

Przykład podręcznika do ćwiczeń z zakresu kultury żywego słowa. Są w nim zawarte zasady mówienia wraz z przykładami i sposoby na przeprowadzenie zajęć z młodzieżą, czy dziećmi. Materiały zawarte tutaj zbierałem w celu przeprowadzenia kursów dla ministrantów, którzy przygotowywali się w parafiach do funkcji lektora. Okazało się, że przydatne są również na języku polskim, a także do przygotowania dzieci i młodzieży, którzy chcą śpiewać, grać w przedstawieniach szkolnych i innych. Każdy występujący publicznie (czytający, czy przemawiający) może korzystając z tych pomysłów wzbogacić swoje możliwości głosowe, emisyjne, artykulacyjne. Życzę przyjemnych wrażeń i miłej zabawy z językiem polskim.

Niektóre zasady i ćwiczenia
z zakresu kultury żywego słowa

|1. |Żaby rzępolą na Rzeszowczyźnie |A/E |
| |W deszczu szczaw aż do Ustrzyk |E7/A |
| |Dżezują dżdżownice na Hrubieszczowszczyźnie |A/E |
| |A w puszczy piszczy puszczyk |E7/A |
| |Czcigodnym czcicielom czystości w Pszczynie |D/A |
| |Szeleszczą pszczoły w bluszczu |E/A |
| |Trzeszczą trzewiki po szosach suszonych |D/A |
| |Szemrze rzeżucha w tłuszczu |E/A |
|Ref: |Pobaw się ze mną w „ż” i: sz” |D/A |
| |Pobaw się ze mną w „dż „i „cz” |E/A |
| |A kiedy buzi szeleścić się znudzi |D/A |
| |Pobawimy się w „ź” i „ć” |E/A |
|2. |Wystrzałowe trzpioty wstrząśnięte szczebiocą |
| |Szczególnie o szczęściu w życiu |
| |Szczep oszczepników zaszczepią poszycie |
| |Liściastych leśnych stworzyszów |
| |Chrząszcz ze szczeżują szczerze wrzeszcząc się szczerze |
| |Lecz trzciny rozbrzmiały grzmotami |
| |To przebiegł trzymając skrzepki w szczypacu skrzypce |
| |Stół z powyłamywanymi nogami, |

Podstawowe wiadomości języka polskiego

Samogłoski: a, ą, e, ę i, o, u, ó, y
Spółgłoski: b, c, d, f, g, h, ch , j, k, l, ł, m, n, p, r, s, t, w, z, ż
Głoski nosowe: samogłoski ą, ę, oraz spółgłoski m, n, i ich miękkie odpowiedniki, pozostałe są ustne.
Głoski twarde: np. s, z, c, dz, p, m, l, d, r, g
Głoski miękkie ś, ź, ć, dż
Inne głoski miękkie: pi, mi, li, di, itd.
Głoski dźwięczne to te, przy wymowie których struny głosowe wibrują, są to wszystkie samogłoski i spółgłoski b, w, d, z, dz, ź, dź, ż, rz, dż, g
Głoski bezdźwięczne to te, przy wymowie których struny głosowe pozostają nieruchome, są to: p, f, t, s, c, ś, ć, sz, cz, k, ch. Wszystkie głoski bezdźwięczne mają swoje dźwięczne odpowiedniki.
Głoski wargowe to takie, w których artykulacji uczestniczą wargi, np. p, b, m
Głoski zębowe, gdy język kontaktuje się z zębami, np. s, d, n
Głoski dziąsłowe, gdy język kontaktuje się z dziąsłami, np. sz, ż, cz.

Wymowa niektórych głosek

Ą: w środku wyrazu OM, na końcu Ą
B: na końcu wyrazu wymawia się jak P, np. rób chleb
Ć: wymawia się zawsze czysto
Ę: w środku wyrazu jak EN, na końcu wyrazu jak E
M: na końcu wyrazu musi być wyraźnie dopowiedziane, np. żółtym nosorożcem. Dwa m: MM wymawia się jak jedno przedłużone, np. gamma
N: na końcu wyrazu trzeba wymawiać dokładnie, np. pan Marek. Dwa n: NN jak jedno przedłużone N, np. panna, hosanna (wezwanie do Boga o pomoc).
H: głębokie, przydechowe, np ...