Popyt na pieniądz

WYKŁAD XI: Popyt na pieniądz

Motywy utrzymywania pieniędzy

Podobnie jak przy innych dobrach również w przypadku pieniędzy istnieje koszt ich utrzymywania. Kosztem utraconych możliwości (kosztem alternatywnym) w przypadku utrzymywania pieniędzy są odsetki utracone w wyniku trzymania aktywów finansowych w formie gotówki, a nie w formie oprocentowanych obligacji. Ludzie będą trzymać pieniądze tylko wówczas, jeśli będą mieli z tego korzyści równoważące koszt alternatywny. Jakie korzyści, czyli jakie powody skłaniają ludzi do trzymania pieniędzy w formie gotówki (lub nieoprocentowanych wkładów a vista)?

Motyw transakcyjny

Motyw transakcyjny odzwierciedla niedoskonałą synchronizację wpływów (przychodów) i wydatków w czasie. W tym przypadku potrzeba utrzymywania pieniędzy wynika z odstępu w czasie pomiędzy uzyskaniem wpływów, np. wypłatą pensji, a robieniem zakupów.

Aby przeprowadzić określoną łączną liczbę transakcji potrzebujemy określonej ilości pieniędzy w ujęciu realnym tj. pieniądza nominalnego skorygowanego o zmiany poziomu cen (popyt na pieniądz będzie zawsze popytem w ujęciu realnym, a nie nominalnym). W praktyce dobrym przybliżeniem całkowitej wartości wszystkich transakcji jest realny dochód narodowy, który jest miernikiem wartości produkcji dóbr i usług netto w całej gospodarce. W tej sytuacji można przyjąć, że motyw transakcyjny utrzymywania realnych zasobów pieniężnych zwiększa się wraz ze wzrostem realnego dochodu narodowego. Drugim czynnikiem, obok dochodu narodowego, określającym wielkość motywu transakcyjnego jest stopień synchronizacji wpływów i wydatków (przy większej częstotliwości wypłat popyt transakcyjny spada).

Motyw przezorności

Ludzie trzymają pewien zasób pieniędzy z przeznaczeniem na pokrycie nieprzewidzianych wydatków, np. zakupy przy okazji obniżek cen, czy też wydatki na nagłą wizytę u lekarza. Ten powód utrzymywania pieniądza określa się jako motyw przezorności.

Opłacalność dysponowania wolną gotówką jest prawdopodobnie tym większa, im większa jest suma dokonywanych transakcji i im wyższy jest stopień niepewności. Ponieważ stopień niepewności pozostaje w przybliżeniu stały w czasie, głównym czynnikiem określającym wielkość korzyści z utrzymywania pieniądza z powodów przezornościowych jest suma dokonywanych transakcji. Podobnie jak w przypadku motywu transakcyjnego, tak i tutaj za miernik rozmiarów transakcji przyjmiemy poziom realnego dochodu narodowego.

Motywy transakcyjny i przezorności są łącznie wyjaśnieniem najważniejszych przyczyn utrzymywania pieniądza w roli środka wymiany, tj. pieniądza w ujęciu M1.

Motyw portfelowy

Ludzie są skłonni poświęcić wyższą przeciętnie stopę zwrotu, np. z akcji przedsiębiorstw, dla zabezpieczenia sobie bezpieczeństwa lokat, np. w obligacjach skarbowych. Powstaje w ten sposób portfel inwestycyjny, który przyniesie wprawdzie niższą, ale dającą się łatwiej przewidzieć stopę zwrotu. Podstawową przyczyną istnienia motywu portfelowego jest niechęć ludzi do ryzyka. Trzeba w tym miejscu zauważyć, że motyw portfelowy dotyczy pieniądza w szerszym ujęciu, obejmującym także takie pozycje jak np. wkłady ...