Kolor w dziejach sztuki

Kolor w dziejach sztuki
Od czasów bardzo dawnych człowiek dostrzegał różnorodność barw. Stopniowo zauważał ich wpływ na psychikę ludzką. Odkrywał rolę koloru w życiu. Wierzył w jego symbolikę i magię.
Malarstwo skalne z grot Altamira (Hiszpania), Lascdux (Francja) jest przykładem, że już w okresie paleolitu człowiek tworzył symboliczne wizje otaczających wydarzeń posługując się odpowiednio zestawionymi barwami i wypracowanymi kanonami. Na przykładzie sztuki pierwotnej dowiadujemy się, że jej twórca nie starał się imitować natury. Jego sztuka pełniła funkcje magiczne, stąd deformacja rzeczywistości.
W starożytnej Grecji filozofowie interesowali się barwą tyle, że nie jako zjawiskiem artystycznym, lecz przyrodniczym. Na podstawie poglądów pitagorejczyków i Anaksaporasa wynika, że kolor identyfikowano z samą powierzchnią przedmiotu „Barwa była właściwością ciała, ściśle z nią związaną i specyficzną tak jak ciężar, twardość i zapach.”
Empedokles stworzył teorię emancypacji, która traktowała o tym, że w oczach ludzi znajdują się szpary, przez które przechodzą emanacje wydobywane z ciał – rzeczy, powodując widzenie barw.
„Jest barw cztery, odpowiednio do liczby elementów: czerwona, biała, czarna, żółta.”
Atomiści stworzyli odmienną od Platona teorię barw. Platon powoływał się w swoich uwagach na Empedoklesa. Demokryt kolor uważał za doznania zmysłowe w rzeczywistości nie istniejące, gdyż w swojej kosmologii zakładał istnienie jedynie atomów próżni. Pogląd Demokryta traktujący o tym, że układ atomów wywołuje pewien określony kolor (wyróżniał cztery kolory: czerwony, żółty, czarny i biały) był niezgodny z teorią o emanacji, gdyż podważał wrażenie subiektywne.
Arystoteles uważał, że barwa nie jest identyfikowana ani z obiektem, ani wrażeniem subiektywnym, ma ona w obiekcie swoje podłoże, ale zależna jest od światła. Według niego barwy powstają ze światła i ciemności, a więc wyróżniał barwę białą i czarną jako fundamentalne. Obserwując zjawiska zachodzące w przyrodzie wyróżniał również barwy: czerwoną, zieloną, fioletową. Pierwszy zauważył występowanie obrazów następczych, czyli powidoków, polegających na tym, że jeśli patrzymy na jakiś kształt barwy świetlistej to jej obraz pozostaje przez jakiś czas na siatkówce. Arystoteles zdawał sobie sprawę ze zjawiska zwanego dziś kontrastem walorowym. Zauważył, że obecność koloru jasnego i ciemności będzie większa niż wtedy, gdy obejrzymy każdy kolor z osobna. Barwy w antyku oprócz pojęcia materialnego miały znaczenie symboliczno – psychiczno – religijne, np.: melas oznacza: cień jak czerń, ciemność, ale kojarzy się też z pojęciem brudu i zmętnienia. Określenia kolorów zapożyczone zostały w starożytności od kwiatów i roślin. Grecy rozróżniali dwa pojęcia: chroma, czyli barwa jako taka i pharmakon – środek barwiący. W malarstwie greckim okresu przed-klasycznego i klasycznego nie spotyka się problemu światłocienia. Dopiero w malarstwie pompejańskim pojawia ...