Słownikowy zawrót głowy

Konspekt lekcji z języka polskiego
w klasie VI

1. Temat: Słownikowy zawrót głowy.
2. Cele lekcji:
Uczeń:
• korzysta z różnych rodzajów słowników,
• zna budowę hasła w różnych słownikach,
• potrafi znaleźć i wykorzystać odpowiednie informacje w słowniku,
• potrafi określić zawartość danego słownika,
• rozumie rolę informacyjną słowników w pracy nad poprawnością językową.

3. Przebieg lekcji:
A) Podział klasy na grupy. Każda z nich szuka wyjaśnienia hasła zamieszczonego na karcie pracy w odpowiednim słowniku.

|W jakim słowniku znajdziesz informacje na temat: |
| |
|Poprawności językowej wyrazów – włanczać, włączać |
|Formie wyrazu ,,cel” w D. L. mn. |
|Wyjaśnienia skrótu ,,g” |
|Objaśnienia i pochodzenia wyrazu ,,menu” |
|Związków frazeologicznych z wyrazem ,,oko” |
|Wyrazów używanych zamiennie do słowa ,,odwaga” |
|Objaśnienia terminu literackiego ,,archaizm” |
|Poprawności pisowni wyrazowej form – grzegrzułka czy gżegżółka? |
|Znaczenia wyrazu rarytas. |

Uczniowie zapisują dane pytanie w zeszycie, odpowiadają na nie przy pomocy jednego ze słowników, a następnie zapisują z jakiego słownika korzystali by wyjaśnić problem ,np.:

W jakim słowniku znajdziesz informacje na temat:
1. Poprawności językowej wyrazów – włanczać, włączać
Poprawną formą jest tutaj wyraz ,,włączać”
Korzystaliśmy ze ,,Słownika poprawnej polszczyzny”

B) Uczniowie wypisują wszystkie rodzaje słowników, a następnie wybierają z kart pracy odpowiedni fragment tekstu mówiący o zawartości danego słownika. W formie notatki wklejają je do zeszytu.

1. ,,Słownik poprawnej polszczyzny”
2. ,,Słownik wyrazów obcych”
3. ,,Słownik związków frazeologicznych”
4. ,,Słownik wyrazów bliskoznacznych”
5. ,,Słownik terminów literackich”
6. ,,Słownik ortograficzny”
7. ,,Słownik języka polskiego”

|Wyjaśnia wątpliwości językowe. Sięgamy do |Umieszczone są w nim informacje na temat |Zawiera różne związki frazeologiczne |
|niego ,np. gdy nie wiemy jak odmienić dany |pochodzenia danego wyrazu |dopasowane do poszczególnych wyrazów. |
|wyraz lub nie znamy jego poprawnej formy. |( język, z którego słowo zostało |Znajdują się w nim wyjaśnienia podanych |
|Zawiera także objaśnienia skrótów, odmianę |zaczerpnięte). Podaje definicję danego wyrazu|zwrotów, a także ich pochodzenie. |
|imion i nazwisk. |oraz zmiany w jego znaczeniu na przestrzeni | |
| |lat. | |
|Zawiera słowa o podobnym znaczeniu. Wyrazy te|Zawiera wyjaśnienia haseł związanych z |Zawiera podstawowe, najczęściej używane |
|można używać zamiennie. |literaturą, np.: |wyrazy i zwroty ze współczesne polszczyzny ( |
| |objaśnienia znaczeń środków stylistycznych, |podaje znaczenia poszczególnych słów) |
| |gatunków literackich, rodzaje rymów itp. | |
| | | |
|Zawiera reguły ortograficzne i | |
|interpunkcyjne, które mogą być pomocne w | |
|nauce języka polskiego. | |
| | |
| | |
| | |

C)Ćwiczenia słownikowe.
D) Praca domowa: Za pomocą słownika wyjaśnij:
• Pochodzenie wyrazu: ołtarz.
• Poprawność form: pojedyńczy czy pojedynczy?
• Podaj związki frazeologiczne z wyrazem: serce.
• Podaj wyrazy bliskoznaczne słów: rutyna.
• Wyjaśnij termin literacki:
• Podaj znaczenie wyrazu: anonim.
• Podaj poprawna formę ortograficzna wyrazu: oryginalny czy orginalny ?

|W jakim ...