Wpływ mowy na naukę dziecka

Wpływ mowy na naukę dziecka

Dzieci z zaburzeniami mowy stanowią aż około 30% populacji podejmującej naukę w szkole podstawowej. A wśród nieprawidłowości związanych z mową dominuje dyslalia, jąkanie oraz opóźniony rozwój mowy (G. Miłkowska-Olejniczak, 2000).
Dzieci z tego typu zaburzeniami bardziej niż inne narażone są na występowanie trudności w nauce. Często niskim wynikom towarzyszy w nauce towarzyszy bardzo niska motywacja do nauki.
Związek zaburzeń mowy z trudnościami w nauce ma charakter obustronny. Z jednej strony zaburzenia mowy przyczyniają się do trudności w nauce, z drugiej zaś przedłużające się niepowodzenia w nauce powodują u uczniów zaburzenia mowy np. jąkanie. Wpływ takich zaburzeń na trudności w nauce przejawia się we wszystkich przedmiotach wymagających od dziecka poprawności pisania, czytania, wypowiadania się. Ale najwięcej trudności sprawia dziecku nauka pisania i czytania. Język polski charakteryzuje się dużym stopniem fonetyczności. Dlatego substancja graficzna stanowi w dużym stopniu fonetyczne odzwierciedlenie substancji fonicznej. Ma to szczególne znaczenie dla dzieci z dyslalią, czyli zaburzeniami artykulacyjnymi.
Dziecko rozpoczynając naukę szkolną „pisze tak jak mówi”. Jeżeli więc nieprawidłowo wymawia jakieś głoski to niewłaściwie je zapisuje. Błędy pisma na skutek wadliwej wymowy dotyczą najczęściej głosek, które ulegają substytucji, czyli zamianie głosek. Jeżeli zatem dziecko mówi np. „l” zamiast „r” lub „s” zamiast „sz” to będzie także zapisywało w tych wyrazach gdzie występuje „sz” i „r” głoski które wymawia czyli „l” i „s”(np. rak- lak; szafa- safa). „W literaturze przedmiotu znaleźć można wiele przykładów oddziaływania niezgodnej z normą substancji fonicznej na substancję graficzną lub prościej mówiąc – odbicia wad wymowy w piśmie” (red. G. Miłkowska-Olejniczak, 2000, s.340).
Najczęściej spotykane błędy wiążą się z seplenieniem i ubezdźwięcznieniem, które prowadzą do zmiany znaczenia wyrazów ( bułka- półka). Zmiana znaczenia poszczególnych słów utrudnia uchwycenie sensu czytanego tekstu, co ma wpływ na proces uczenia się. W miarę przyswajania nowych treści , poszerzania słownictwa o dłuższe i nieznane wyrazy, pojawiają się agramatyzmy, zniekształcenia dłuższych wypowiedzi i trudności z prawidłową budową zdań. Wolniej rozwija się słownictwo i nie zawsze bywa zastosowane adekwatnie.
Odbiciem wad wymowy są duże trudności w pisaniu. Do specyficznych błędów należą oprócz w/w brak dobrej orientacji w posługiwaniu się dwuznakami i spółgłoskami miękkimi (dotyczy szczególnie uczniów sepleniących) oraz spółgłoskami dźwięcznymi i bezdźwięcznymi. Poza tym uczniowie opuszczają, dodają, podwajają i przestawiają kolejność liter zniekształcając pisownię całych wyrazów i zdań, mylą litery odpowiadające głoskom podobnym dźwiękowo.
Dzieci, u których podłożem zaburzeń mowy są trudności z analizą i syntezy przy nauce czytania uporczywie literują, maja trudności z łączeniem liter ...