O czym informują nas nazwy miast, wsi, ulic?

mgr Aneta Bednarek

Konspekt lekcji języka polskiego
z elementami edukacji czytelniczo-medialnej i regionalnej
w kl. III gimnazjum

1. Temat lekcji: O czym informują nas nazwy miast, wsi, ulic?
2. Cele lekcji – po zakończeniu zajęć lekcyjnych uczeń powinien:
znać:
- podział nazw miejscowych ze względu na ich pochodzenie;
- różne sposoby redagowania notatki (zapis schematyczny);
umieć:
- pracować z mapkami topograficznymi (nanosić nazwy miast, wsi, ulic);
- wyszukać informacji językowych w słowniku etymologicznym;
- aktywnie słuchać;
- logicznie myśleć;
- zgromadzić spostrzeżenia o pochodzeniu nazw miejscowych;
- wykazać się poznanymi wiadomościami, wykonując kolejne ćwiczenia;
- uogólniać na podstawie zaobserwowanych faktów;
- zwięźle formułować wnioski;
rozumieć:
- potrzebę korzystania z różnych źródeł wiedzy (słowniki, Internet...) w celu pogłębiania swoich wiadomości;
- istotę pochodzenia nazw miejscowych.
3. Metoda pracy:
poszukująca, eksponująca działania uczniów (metoda prób i błędów), ćwiczeniowa, podawcza (pogadanka).
4. Czas trwania zajęć:
jedna godzina lekcyjna.
5. Forma:
indywidualna, grupowa, całościowa.
6. Pomoce i środki dydaktyczne:
plansze („Podział miejscowości ze względu na ich pochodzenie”, „Przykładowy podział nazw ulic ze względu na ich pochodzenie”); magnesy do zaczepienia planszy; mapki (nr 1 - przedstawia wymyślony teren, na którym rozplanowane są odpowiednio różnorodne miejscowości; nr 2 - „Wyżyna Krakowsko-Częstochowska”; nr 3 - „Częstochowa”); stojaczki z chorągiewkami oraz karteczki z wybranymi nazwami miejscowymi; słownik etymologiczny; lista uczniów.

7. Literatura pomocnicza nauczyciela:
metodyczna:
- Badowska A., Olinkiewicz E., Otolińska R., Inspiracje, pomysły. Książka pomocnicza dla twórczego nauczyciela”, Siedmioróg, Wrocław 2002.
merytoryczna:
- Bobiński W., Orłowa K., Synowiec H., Jak uczyć języka polskiego w klasie trzeciej gimnazjum. Przewodnik dla nauczyciela, WSiP, Warszawa 2001, s.103-104.
- Szulc M., Gorzałczyńska-Mróz, Język polski. Nauka o języku 3, Wyd. M. Rożak, Gdańsk 2002, s. 61-62.
z zakresu psychologii:
- Whitmore D., Radość uczenia się, Wyd. MEDIUM, Warszawa 1994.

8. Organizacja czynności dydaktycznych:

A. Stworzenie sytuacji problemowej:

a) Zasygnalizowanie uczniom, jak będą oceniani na lekcji (za każdą poprawną i wyczerpującą odpowiedź otrzymują po jednym punkcie; kto w sumie uzyska 5 punktów – zyskuje z końcem lekcji ocenę bardzo dobrą, natomiast za 3-4 punkty – plus za aktywność).

b) Zawieszenie na ścianie listy uczniów, na której będą wpisywane punkty.

c) Zwrócenie uwagi na mapkę nr 1 (narysowany fikcyjny teren przedstawiający wzgórza, jezioro, las, rzekę, zamek, teren piaszczysty itd.) – chętni uczniowie nanoszą daną miejscowość we właściwe miejsce (sugerują się ich nazwami) i wyjaśniają, czym kierowali się przy szukaniu jej położenia.

d) Odgadnięcie przez wychowanków problematyki zajęć.

B. Rozwiązanie problemu:

a) Zapisanie tematu lekcji.

b) Zawieszenie planszy „Podział nazw miejscowości ze względu na ich pochodzenie” i wyjaśnienie wyróżnionej klasyfikacji (krótka pogadanka):

PODZIAŁ NAZW MIEJSCOWOŚCI

ZE WZGLĘDU ...