Ćwiczenia narządów mowy

ĆWICZENIA NARZĄDÓW MOWY
 
Dzieci zastępują głoski trudne do wymówienia łatwiejszymi, ponieważ nie potrafią wykonywać precyzyjnie pewnych ruchów artykulacyjnych. Wynika to z niedostatecznej sprawności ruchowej języka, warg, podniebienia miękkiego, więzadeł głosowych.
Język musi być elastyczny, gdyż od jego położenia zależy brzmienie większości dźwięków mowy. Jak każdy mięsień jest podatny na ćwiczenia Częstym zjawiskiem jest brak pionizacji języka – język leży płasko na dnie jamy ustnej – uniemożliwia to wymowę takich głosek jak :
o przedniojęzykowo – zębowe (przód języka, podczas wymawiania głoski, przybliża się do przednich zębów) – t, d, s, z, c, dz, n;
o przedniojęzykowo – dziąsłowe (przód języka przybliża się do górnych dziąseł, tuż za przednimi zębami) – sz, ż, cz, dż, l, r;
o środkowojęzykowe – (środek języka przybliża się do podniebienia twardego) – ś, ź, ć, dź, ń
o tylnojęzykowe – (tył języka unosi się i dotyka do podniebienia miękkiego) – k, g, ch.
Język jak każdy mięsień jest podatny na ćwiczenia
Dzięki elastyczności warg możemy prawidłowo wypowiadać między innymi głoski :
o dwuwargowe – p, b;
o wargowo – zębowe – f, w.
Sprawne podniebienia miękkiego pozwala w sposób prawidłowy realizować głoski ustne i nosowe (m, n, ń, ą, ę) i nie dopuszcza do nosowania, czyli mowy z poszumem nosowym.
Bez sprawnych więzadeł głosowych niemożliwa byłaby poprawna wymowa głosek dźwięcznych i bezdźwięcznych. Głoski dźwięczne powstają, gdy więzadła głosowe są zbliżone do siebie, wówczas prąd powietrza, przeciskając się pomiędzy nimi, wprawia je w drgania, które są źródłem dźwięku: b, w, d, z, dz, dż, ź, dź, dż, g, l, m, n, ń, r, j + samogłoski. Natomiast głoski bezdźwięczne artykułowane są, gdy rozluźnione więzadła głosowe umożliwiają swobodny przepływ prądu powietrza wydobywającego się z płuc: p, f, t, s, c, cz, ś, ć, cz, k, ch.
W celu usprawnienia ruchów narządów biorących udział w mowie, ich uelastycznienia zaleca się regularne, systematyczne ćwiczenia – zabawy. Można je podejmować w każdym wieku, jednak im młodsze dziecko, tym ćwiczenia te przynoszą bardziej satysfakcjonujące, szybsze zmiany.
 
Oto kilka przykładów:
 

Ćwiczenia języka:

o Dotykamy palcem lub zimną łyżeczką podniebienia tuż za górnymi zębami, nazywając je "zaczarowanym miejscem", "parkingiem" itp.. w którym język (krasnoludek, samochód) powinien przebywać;
o Przytrzymywanie czubkiem języka przy podniebieniu rodzynek, pastylek pudrowych, cukierków halls (z wgłębieniem w środku) itp;
o Zlizywanie nutelli, mleka w proszku itp. z podniebienia przy szeroko otwartych ustach;
o Konik jedzie na przejażdżkę - naśladowanie konika stukając czubkiem języka o podniebienie, wydając przy tym charakterystyczny odgłos kląskania;
o Winda - otwórz szeroko buzię, poruszaj językiem tak, jakby był windą - raz do góry, raz do ...