Zaloguj się aby ocenić lub skomentować publikację.
CHARAKTERYSTYKA OPÓŹNIONEGO ROZWOJU MOWY
Opóźnienie rozwoju mowy często w literaturze polskiej określa się jako: niemota, alalia prolongata, opóźnione opanowanie języka, opóźnienie rozwoju języka, opóźniony rozwój mowy. Terminy te oznaczają niższą sprawność językową wywołaną różnymi czynnikami [Grabias 1997], znacząco niższy od przeciętnego poziom rozwoju mowy, obserwowany w pierwszych sześciu latach życia, w okresie bardzo intensywnego rozwoju mowy, mogący utrzymywać się również po jego zakończeniu [Tarkowski 1993]. Stan taki wynikać może z wielu różnorodnych czynników: z braku możliwości mówienia, upośledzenia słuchu, niskiego poziomu inteligencji, opóźnionego dojrzewania układu nerwowego, uszkodzenia mózgu, zaburzeń psychicznych, dysfunkcji ruchowych oraz uszkodzeń obwodowego narządu mowy [Wiśniewska 2002].
Przy tak wielu możliwych czynnikach sprawczych podejmowano próby sprecyzowania pojęcia. Obecnie jedną nazwą określa się opóźnienie o podłożu patologicznym oraz opóźnienia, które są objawem nieharmonijnego rozwoju dziecka. Prof. Antoni Pruszewicz (1992) proponuje opóźniony rozwój mowy określać jako pewien stan zaburzeń mowy, które mogą mieć różnorodne przyczyny. Prof. Tadeusz Gałkowski i Grażyna Jastrzębowska (1999) proponują uwzględnić takie kryteria, które mogą być podstawą ściślejszego określenia tego pojęcia. Należy przeanalizować objawy (kiedy dziecko zaczęło mówić, jaki jest przedział czasowy między poszczególnymi etapami rozwoju mowy, które poziomy i jakie aspekty mowy rozwijają się z opóźnieniem, jaki jest poziom sprawności językowej), pochodzenie (jakie jest środowisko, w którym dziecko wzrasta, uwarunkowania genetyczne, indywidualne tempo dojrzewania OUN, rozważyć przyczyny prenatalne i postnatalne) oraz patomechanizm (czy zaburzenie rozwoju mowy jest pierwotne czy wtórne, jakie jest tło opóźnionego rozwoju mowy i jakie są jego konsekwencje, czy opóźniony rozwój mowy jest zakłóceniem, czy zaburzeniem rozwoju mowy, jaki wpływ ma opóźniony rozwój mowy na funkcjonowanie poznawcze, społeczne i emocjonalne) [Wiśniewska 2002].
Po uwzględnieniu powyższych czynników Wiśniewska proponuje definicję: „Opóźniony rozwój mowy polega na wolniejszym niż u rówieśników wykształcaniu się zdolności ekspresyjnych lub/i percepcyjnych, co powoduje, że dynamika ich rozwoju jest odmienna od normalnej” [Wiśniewska 2002,s.10]. Ze względu na różnorodność przyczyn rozróżnić należy postacie opóźnionego rozwoju mowy:
• prosty opóźniony rozwój mowy – dotyczy dzieci słyszących, prawidłowo rozwiniętych umysłowo, u których nie stwierdza się zmian anatomiczno-fizjologicznych i wyklucza czynniki środowiskowe. Charakteryzuje się przesunięciem w czasie poszczególnych etapów rozwoju o sześć, a nawet dwanaście miesięcy. Dziecko z prostym opóźnionym rozwojem mowy mówi mało i niechętnie, używa gestów i mimiki jako sposobu porozumiewania się, wypowiada pierwsze lub ostatnie sylaby wyrazów, posługuje się wyrazami o raczej prostej konstrukcji, czasem posługuje się tzw. własnym językiem, zrozumiałym tylko dla najbliższego otoczenia, nawet do czwartego roku życia nie buduje zdań.
• samoistny opóźniony rozwój mowy – lżejsza postać, która jest ...
