Zaloguj się aby ocenić lub skomentować publikację.
Refleksje nad wymową uczniowską
„W mojej pracy mój głos, moja twarz, moje ciało są narzędziami. Muszę się w swojej sztuce posługiwać nimi mistrzowsko, jak cieśla młotkiem. Ale mam również odpowiedzialność architekta, gdyż muszę wiedzieć, co chcę zbudować.”
Chris Torch (aktor i reżyser)
My nauczyciele jesteśmy w takiej samej sytuacji. To w dużej mierze od nas, nie tylko polonistów, zależy to, czy nasi uczniowie będą mówić jasno, zwięźle i wyraźnie. Od czasów najdawniejszych każdy, kto chciał zająć wybitne miejsce w społeczeństwie,
dbał o to. „Żeby poprawić świat, najpierw trzeba poprawić język” (Konfucjusz).
Ze złożoności tego problemu, zdajemy sobie sprawę jednak dopiero wówczas, gdy
ta wydawać by się mogło bardzo łatwa umiejętność, jaką posiada każdy z nas właściwie
od momentu urodzenia, jest przyczyną naszych zmartwień. Braki w sprawności
językowej są bowiem czynnikiem rodzącym izolację, obniżoną samoocenę, poczucie niższej wartości. Są także powodem trudności w czytaniu, pisaniu i rozumieniu. Duża jest możliwość spojrzenia na to zjawisko, tak bardzo istotne dla społecznego funkcjonowania.
Jest ono przedmiotem analizy wielu dyscyplin naukowych, przede wszystkim logopedii,
ale także: foniatrii, neurologii, psychologii, pedagogiki, itp. Systematyczne stosowanie odpowiednio dobranych ćwiczeń wpływa na poprawę wymowy. Gimnastyka artykulacyjna przydaje się również dzieciom, u których nie stwierdzono rażących odchyleń od normy. Większość z nich mówi niedbale, nie otwiera dostatecznie ust, nie wykorzystuje
w stu procentach swoich możliwości, co obserwujemy później u dorosłych w ich mowie zatartej, zredukowanej, niechlujnej. Ćwiczenia stanowią fundament kultury żywego słowa. Stosujmy je, podczas różnych lekcji (jako krótki przerywnik), na zajęciach dodatkowych,
np. kole teatralnym czy chociażby na wycieczce z klasą.
Przykłady ćwiczeń usprawniających narządy artykulacyjne:
1. Ćwiczenie języka
- kierowanie języka w kąciki ust, w prawo i w lewo, przy szeroko otwartych ustach
- unoszenie języka na górną wargę
- unoszenie języka za górne zęby i cofanie go do podniebienia miękkiego
- oblizywanie warg ruchem okrężnym
2. Ćwiczenie warg
- szerokie otwieranie ust i zamykanie
- wysuwanie warg do przodu (jak przy samogłosce u)
- rozchylanie warg (jak przy samogłosce e)
- dmuchanie przez złączone wargi, parskanie, cmokanie
Przykłady ćwiczeń oddechowych (mają na celu pogłębienie oddechu, rozruszanie przepony, wydłużenie fazy wydechowej):
1. Puszczanie baniek mydlanych.
2. Zdmuchiwanie kawałka papieru z gładkiej powierzchni.
3. Chuchanie na ręce, bo zmarzły.
4. Zabawa w lokomotywę.
5. Liczenie na jednym wydechu lub powtarzanie zdań (również szeptem).
Bardzo istotne są zabawy rytmiczne połączone z ekspresją wokalną (np. zabawa w pociąg obfitujący w onomatopeje: fu-fu-fu, pach-pach-pach, cz-cz-cz).
Przykłady ćwiczeń słuchowych:
1. Porównywanie różnych głosów (zagadki – Co słyszę?)
2. Naśladowanie słyszanych głosów.
3 ...
