Ocenianie szkolne - wskazówki dla nauczycieli

Ocenianie jest nieodłącznym elementem procesu nauczania, aby było efektywne i sprawiedliwe wymaga od nauczyciela jako osoby oceniającej określonych umiejętności i kompetencji. Praca stanowi swoisty zestaw wskazówek i porad dla nauczycieli jak efektywnie i sprawiedliwie oceniać uczniów. Opis typowych błędów popełnianych przez nauczycieli może stanowić podstawę samooceny dla nauczycieli oraz pomóc w ich uniknięciu. Praca zawiera również etyczne zasady oceniania oraz opis kompetencji  sprzyjających efektywnemu ocenianiu. 50 praktycznych wskazówek może posłużyć pomocą szczególnie rozpoczynającym karierę zawodową nauczycielom.

Ocenianie szkolne jako umiejętność pedagogiczna

Pożądane cechy osoby oceniającej

Relacja nauczyciel - uczeń to serce szkoły, ale też zadanie dla szkoły najtrudniejsze. W tejże relacji uczeń przede wszystkim ma prawo do prawdy, życzliwości, rady, wyrozumiałości, przebaczenia, postawionych wymagań i do pomocy[1]. Uczniowie oczekują akceptacji, zrozumienia, tolerancji, niestety także dla ich niewiedzy i lenistwa, ale przede wszystkim zrozumienia i serca, którym nauczyciel kieruje się oceniając wszelkie działania swoich podopiecznych, także wtedy, gdy jest ono oceniane negatywnie. Oni też, i to bardzo surowo, oceniają nauczycieli, bardzo często właśnie za stosowane przez nich sposoby oceniania[2]. Tak, więc jakość oceniania osiągnięć uczniów to nie idea – to owoc solidnej i odpowiedzialnej pracy. Ocenianie jest skuteczne, jeśli jest pozytywnie motywujące. Jego sens tkwi w powodowaniu pozytywnych zmian w przyszłości. Aby to osiągnąć musi być dokonywane kompetentnie.
Ocenianie jest bardzo trudną umiejętnością pedagogiczną, dlatego też wymaga od osoby oceniającej określonego zestawu kompetencji. Spośród wszystkich cech nauczyciela, największe znaczenie z punktu widzenia uczniów mają cechy związane z koniecznością oceniania. Ta funkcja nauczyciela jest stawiana przez uczniów na pierwszym miejscu[3]. Trudność polega na tym, że przy wystawianiu ocen nauczyciel musi wykazać własną inicjatywę, takt pedagogiczny i poczucie sprawiedliwości, a jednocześnie uwzględnić założone kryteria, by ocena była rzetelną miarą tego, co powinna mierzyć[4].Co więcej rosnące oczekiwania nauczycieli i uczniów co do jakości oceniania szkolnego, prowadzą do zwiększenia wymagań w tej dziedzinie wobec nauczycieli szkół różnego szczebla.

Nie ulega wątpliwości, że ogromny wpływ na jakość i przebieg procesu kształcenia ma osoba oceniającego. Obecnie nie ma i - jak sądzę - bardzo trudno będzie znaleźć w pełni obiektywne sposoby oceniania, ponieważ to człowiek podejmuje decyzje w ocenianiu i dlatego subiektywizm będzie mu zawsze towarzyszył. Nauczyciele muszą jednak dokładać wszelkich starań, aby zmniejszyć ów stopień subiektywizmu do minimum. Ocenianie innych jest tym szczególnym procesem, w którym mogą się ujawnić niekoniecznie dobre czy pożądane cechy charakteru osoby oceniającej. Dlatego też: „ten kto lepiej zna siebie lepiej ocenia innych”[5] ponieważ im lepiej znamy siebie i własne możliwości tym łatwiej poznać nam innych. Bardzo istotną cechą osoby oceniającej jest właśnie zdolność do obiektywnej samooceny. Nauczyciel powinien umieć wyciągnąć wnioski ze swoich działań dydaktycznych i ciągle pracować nad ich udoskonaleniem. Powinien umieć stworzyć zestaw procedur dotyczących oceniania, który przestrzegałby go przed typowymi błędami dotyczącymi oceniania, a także przed nadużywaniem stopni szkolnych przez traktowanie ich jako kary dla uczniów.

Nauczyciele powinni potrafić umiejętnie stosować i dobierać metody sprawdzania i oceniania osiągnięć uczniów w zależności od ...