Możliwości realizacji zadań wychowawczych i opiekuńczych przez baśń i bajkę

Możliwości realizacji zadań wychowawczych i opiekuńczych przez baśń i bajkę.

Baśnie to najstarsze formy literatury dziecięcej, najbardziej rozpowszechnione, czytane przez dzieci w różnym wieku i z różnych środowisk.
Cechą literatury dziecięcej jest różnica poziomu świadomości między twórcą
a odbiorcą, występowanie żywiołu fantastycznego, częste odwoływanie się
do wyobraźni. Ale przede wszystkim przyświecają jej cele socjalizacyjne,
to znaczy dążenie do włączenia młodej jednostki w przyszłe życie społeczne, czyli pełni funkcję wychowawczą i poznawczą.¹ U. Przybyszewska² wśród zalet baśni wyróżnia:
- wartości wychowawcze,
- rozwijanie fantazji i wyobraźni,
- uczą nie dosłownego podejścia do literatury,
- przygotowują do odbioru sztuki i literatury,
- kształcą inteligencję,
- rozwijają myślenie (wyciąganie wniosków),
- oddziałują na sferę emocjonalną, kształtują kulturę uczuć,
- kształtują pojęcia moralne,
- rozwijają wrażliwość estetyczną,
- uczą tolerancji i zrozumienia,
- zapoznają z obyczajami, geografią, przyrodą innych krajów,
- wprowadzają treści filozoficzne.
Widać więc jak ogromny wpływ mogą mieć na dziecko baśnie i bajki.
Maria Tyszkowa w książce pt. ,,Baśń i dziecko”³, opartej na materiałach
z sesji naukowo – literackiej pod hasłem ,,Funkcja baśni w wychowaniu
i kształtowaniu osobowości dziecka”, pisze że baśnie należą do żelaznego repertuaru literatury dla dzieci. Baśniowe postacie i ich losy, pewne powtarzające się wątki i motywy literackie baśni stanowią trwały element doświadczeń ludzi danego kręgu kulturowego, stają się źródłem wzruszeń kształtujących życie wewnętrzne licznych generacji i wprowadzają w świat fikcji literackiej wciąż nowe pokolenia.
Problemy związane z odbiorem baśni i ich oddziaływaniem na kształtowanie się osobowości dzieci zaprzątają ciągle uwagę psychologów
i pedagogów na równi z literatami i działaczami kultury.
Baśnie stanowią niewątpliwie istotny element kultury duchowej społeczeństw. Jako jeden z podstawowych gatunków epiki ludowej baśń utrwala w fantastycznej formie ludowe poglądy na stosunki międzyludzkie, przedstawia ideały dobra i sprawiedliwości oraz kryteria oceny ludzkich poczynań.
Baśń przedstawia istotne problemy ludzkiego życia, jej bohaterowie reprezentują z reguły postawy aktywne wobec przeszkód i trudności, mogą też wchodzić w kontakty z całym światem.
Logicznym następstwem jest pozytywne zakończenie przygód baśniowych bohaterów. Ów happy end jest dla dziecka bardzo ważny – pozwala mu utrzymać wiarę w zwycięstwo dobra i przywraca równowagę emocjonalną po wzruszeniach przeżytych w toku śledzenia okrutnych konfliktów i sytuacji zgoła nieetycznych, jakich w baśniach jest wiele.
Mit, baśń, podanie spełniały i nadal w pewnej mierze spełniają niezwykle ważną funkcję społeczną, przekazując z pokolenia na pokolenie ujęte
w fantastycznej i symbolicznej formie doświadczenia wewnętrznego życia ludzi. Jest to funkcja transmisji kulturowej w niezwykle trudnej do przekazania dziedzinie doświadczeń ludzkości, będącej ważnym elementem zapewnienia kulturowej ciągłości psychologicznej życia społeczeństw.
Współczesna psychologia zwraca ...