Zaloguj się aby ocenić lub skomentować publikację.
Iwona Szymańska
Motyw lustra w malarstwie - projekt cyklu lekcji z wiedzy o kulturze:
Fascynacje malarskie powierzchnią z gładkiej tafli szkła.
Świat jest zwierciadłem, z którego każdemu wyziera jego własna twarz. - William M. Thackeray
WSTĘP
Cykl lekcji zaproponowanych przeze mnie związany jest z jednym z najbardziej niezwykłych przedmiotów codziennego użytku – z lustrem. Na pozór prosta konstrukcja - płaska powierzchnia z gładką taflą szkła odbijająca światło, wyposażona jest we wyjątkowe, niemal magiczne właściwości. Osoba lub przedmiot umieszczony przed lustrem „rozdwaja się” na to, co odbija się w nim i na to, co jest odbite. Co więcej, obraz odbity stanowi przeciwieństwo obrazu odbijającego.
Nie ma kultury, która nie przywoływałaby zwierciadła w swoich rytuałach. Pewna magiczna siła tkwiąca w lustrze zatrzymywała odbicia, więziła, czyniła podległym. Nasi prehistoryczni przodkowie odkryli zjawisko obicia tafli wody, którą później utożsamili z lustrem, tak powstało przekonanie, że pod płaską powierzchnią kryje się niewidoczna przestrzeń pełna magicznego znaczenia.
Lustra od wieków uważane były za przedmioty magiczne, dzięki którym można było nawiązać kontakt z innym wymiarem czy krainą śmierci. Od najdawniejszych czasów stanowiły symbol prawdy, jasności i czystego serca ludzkiego. Uważno, że mają silny związek z magią Słońca i Księżyca. Były atrybutem Afrodyty - bogini piękna i miłości. Różnego rodzaju czarnoksiężnicy i magowie wykorzystywali jego moc do czynienia czarów, przepowiadania przyszłości i odkrywania tajemnic przeszłości. Wierzono, że kiedy ktoś umarł i przed jego duszą otwierała się droga w zaświaty, moc zwierciadeł potęgowała się. Dlatego też na wszelki wypadek odwracano je lub przysłaniano, żeby przypadkiem nie zobaczyć w nich jakiegoś demona, lub by nie być zabranym w zaświaty przez duszę zmarłego.
Sztuka wróżenia z powierzchni lustra znana była już w czasach starożytnych, a jej prawdziwy rozkwit miał miejsce w czasach renesansu. Niektórzy ludzie wierzyli, że uparcie wpatrując się w zwierciadło, zobaczą zarówno przyszłość, jak i przeszłość, a nawet wydarzenia, które dzieją się aktualnie.
Niezwykłe właściwości lustra spowodowały, że stało się ono atrakcyjnym motywem zarówno literackim jak i malarskim. Magiczne zwierciadła posiadali bohaterowie baśni, często lustra były symbolami. Malarzy fascynował sam efekt lustrzanego odbicia, po raz pierwszy zastosowany przez Jana van Eycka w Małżeństwie Arnolfinich, ale także czerpali natchnienie ze znaczeń symbolicznych zwierciadła.
Zaproponowane przeze mnie projekty lekcji realizują następujące cele podstawy programowej: kształcenie umiejętności dostrzegania trwałych i uniwersalnych wartości w dziełach sztuki (lekcja nr 1 i nr 3), rozwijanie umiejętności refleksyjnej i krytycznej oceny zjawisk w kulturze (lekcja nr 2), stymulowanie intelektualnego i emocjonalnego rozwoju poprzez różnorodne formy aktywności artystycznej (lekcja nr 4).
Podjęłam ...
