"Odgrywać rolę" czy "odgrywać znaczenie", czyli o poprawnym użyciu związków frazeologicznych. Konspekt lekcji języka polskiego w klasie I gimnazjum.

Poprawne użycie związków frazeologicznych zawsze nastręcza uczniom mnóstwo klopotów. Lekcja przeznaczona dla uczniów klasy I, z całą pewnością może być wykorzystywana również na każym poziomie klas gimnazjalnych. Dobrze jest często wracać do tematu poprawnego używania frazeologizmów, nawet przy okazji omawiania innych temtów lekcyjnych. Zamieszczony konspekt lekcji prezentuje wiele z najczęściej popełnianych błędów frazeologicznych.

Konspekt lekcji języka polskiego w klasie I gimnazjum

Temat: „Odgrywać rolę” czy „odgrywać znaczenie”, czyli o poprawnym użyciu związków frazeologicznych

Treści programowe: słownictwo i słowotwórstwo – związki frazeologiczne

Cele lekcji:

1. Cel ogólny – konkretyzacja pojęcia związku frazeologicznego.

2. Cele operacyjne

Uczeń pamięta

• definicję związku frazeologicznego
• dwie nazwy tego samego pojęcia – związek frazeologiczny i frazeologizm

Uczeń rozumie
• konieczność właściwego zastosowania związków frazeologicznych
Uczeń potrafi
• wyjaśniać znaczenie poznanych związków
• rozpoznawać błędnie użyte związki frazeologiczne
• poprawić błąd i właściwie użyć poznanego związku frazeologicznego
• posługiwać się słownikiem frazeologicznym

Metody pracy: analiza, metoda podająca, praca z tekstem

Formy pracy: praca zbiorowa, praca w grupach, praca indywidualna

Pomoce dydaktyczne: krzyżówka, teksty do ćwiczeń, słowniki frazeologiczne

Tok lekcji

1. Rozwiązywanie krzyżówek.

| | |1. |
|przemoczeni do szpiku kości |przemoczeni do suchej nitki |przemarznięci do |
| | |szpiku kości |
|wyrzucić na wiatr pieniądze |rzucać na wiatr |wyrzucić pieniądze |
|stuknąć się w pierś |stuknąć się w czoło |uderzyć się w pierś |
|płatać niespodzianki |płatać figle | |
|odnieść poparzenia |odnieść obrażenia | |
|nie odnosić rezultatu |uzyskać rezultat |nie ponosić kary |
|wyrządzić stratę |wyrządzić krzywdę |ponieść stratę |
|zażegnać problemy |zażegnać kłopoty | |
|dać nogi za pas |brać nogi za pas |dać dyla |
|pełnić stanowisko |pełnić funkcję |zajmować stanowisko |
|pełnić pieczę |sprawować pieczę | |
|rościć nadzieję |rościć pretensje |mieć nadzieję |
|wywrzeć na coś następstwa |wywrzeć nacisk | |
|wyrządzić komuś przyjemność |wyrządzić krzywdę |zrobić przyjemność |
|pieczone gołąbki nie spadają z nieba |manna z nieba |pieczone gołąbki same nie wpadają do |
|borykać się z czymś za bary | |gąbki |
|stoczyć mecz |brać się z czymś za bary |borykać się z czymś |
|zajmować funkcję |stoczyć walkę |rozegrać mecz |
|obejmować inicjatywę |zajmować stanowisko |pełnić funkcję |
|w każdym bądź razie |obejmować pieczę |przejmować inicjatywę |
|podjąć kroki |w każdym razie |bądź co bądź |
|ponieść obrażenia |podjąć działanie | |
|ponieść zasługi |odnieść obrażenia | |
| |ponieść karę | |

2. W trakcie pracy należy wyjaśnić, iż błąd ten pochodzi ze skrzyżowania dwóch związków. Potocznie taki błąd nazywamy krzyżówką. (Jako ciekawostkę nauczyciel wymienia poprawną nazwę – kontaminacja)
Praca domowa: Sprawdzenie stopnia opanowania umiejętności poprawnego użycia związków poznanych frazeologicznych.

Ćwiczenie (ksero)

W wykropkowane miejsca wstaw poznane na lekcji związki frazeologiczne.

1. Maratończycy ukończyli bieg ........................................... . (ZMOCZYĆ DESZCZEM)

2. Czy sądzicie, że................................................................ . (PRZEZNACZYĆ ZA DUŻO PIENIĘDZY)

3. Powinien uderzyć się ...................... i zabrać się do pracy. (ZROBIĆ RACHUNEK SUMIENIA)

4. Drużyna ................. dziś nieprzyjemne niespodzianki. (ROBIĆ)

5. W pożarze .......................... trzy osoby. (UCIERPIAŁY)

6. Zabiegi mediacyjne .................................... . (BRAK EFEKTÓW)

7. Swoim postępowaniem ................................. , której się już nie da nadrobić. (ZROBIĆ COS ZŁEGO)

8. Takie problemy mogą być ...................... , gdy istnieje rada internatu. (BRAK PROBLEMÓW)

9. Na ...