Zaloguj się aby ocenić lub skomentować publikację.
Nowatorstwo w działalności pedagogicznej Fryderyka Chopina i Franciszka Liszta na tle epoki
Wielkie postacie romantyzmu – Fryderyk Chopin i Franciszek Liszt – to wyjątkowe osobowości wyraźnie
wybijające się spośród innych twórców swojej epoki nie tylko pod względem pianistycznym i twórczym, lecz
również w dziedzinie pedagogiki. Obaj mistrzowie dokonali zwrotu w XIX‐wiecznej dydaktyce fortepianowej. Ich
postępowe metody nauczania wywarły wielki wpływ na dalszy rozwój pianistyki europejskiej. Mimo różnic
osobowościowych i twórczych, F. Chopina i F. Liszta łączyła wspólna cecha – podobne postrzeganie problemów
pedagogicznych. Bogata literatura jaka powstała na temat kompozytorów dotyczy głównie ich życia i twórczości;
marginesowo traktuje działalność dydaktyczną. Fakt ów skłonił mnie do przemyśleń i omówienia nowatorskiej
działalności pedagogicznej obu artystów. Zanim jednak przystąpię do prezentacji zasad nauczania Chopina i Liszta
przedstawię te, które stosowali inni współcześni im pedagodzy.
1. Ogólna charakterystyka sztuki pianistycznej i rozwoju pedagogiki fortepianowej w I poł. XIX w.
• Geneza i rozwój fortepianu
Wynalazcą fortepianu był Bartolomeo Cristofori, włoski konstruktor klawesynów. Jego pierwszy, dwudźwigniowy
instrument „gravicembalo col piano e forte” powstały w latach 1709‐1711, okazał się dość prymitywny.
Odkrywcą, który wpłynął na dalszy rozwój fortepianu był Jean Marius, francuski budowniczy instrumentów
muzycznych. Niezależnie od Cristoforiego skonstruował instrument strunowy z mechaniką młoteczkową o nazwie
„clavecin à maillets et à soutereaux” (klawesyn z młoteczkami i skoczkami). Był to jeden z prototypów
współczesnego fortepianu, nie zachował się. Nowatorstwo Mariusa stało się punktem wyjścia dla Johanna Steina,
wybitnego niemieckiego budowniczego organów
i fortepianów, konstruktora mechanizmu niemieckiego.
Udoskonaleniem dzieła Steina zajął się Wiedeńczyk – Johann Andreas Streicher. Wprowadził liczne ulepszenia,
m.in. umieścił mechanikę powyżej strun. Od tej chwili przyjęła ona nazwę „wiedeńskiej”. Z powodu wojny
siedmioletniej wielu konstruktorów niemieckich wyemigrowało do Anglii, gdzie wykształcono doskonalszą,
trzydźwigniową mechanikę angielską. Została ona później udoskonalona przez G. Silbermanna, J. Broadwooda
i R. Stodarta. Wiedeński typ instrumentu znalazł zastosowanie w krajach niemieckojęzycznych i Europie
Wschodniej, angielski natomiast dominował we Francji i Anglii. Różnorodność mechaniki fortepianowej jaka
pojawiła się w tym okresie, pociągnęła za sobą rozwój różnych stylów gry. Fortepian wiedeński pozwalał na
bardzo bezpośredni i szybki kontakt z klawiaturą. Dźwięk był jasny i lekki, ale niezbyt donośny i głęboki. Tak
oceniał go austriacki kompozytor i pianista pochodzenia węgierskiego Jan Nepomucen Hummel. Twierdził, że „na
wiedeńskim fortepianie z łatwością można grać najbardziej nawet delikatnymi rękami. Zezwala on pianiście na
wszelkiego rodzaju niuanse, odpowiada natychmiastowo, ma krągłe, fletowe brzmienie (...) i nie jest zbyt twardy,
oporny, by miało to niekorzystnie wpływać na płynność gry”. Fortepian typu angielskiego ...
