Uwarunkowania osiągnięć szkolnych uczniów klas początkowych

UWARUNKOWANIA OSIAGNIĘĆ SZKOLNYCH

UCZNIÓW KLAS POCZĄTKOWYCH

Pojęcie i struktura osiągnięć szkolnych

W literaturze pedagogicznej termin „osiągnięcia szkolne” nie jest

określony jednoznacznie. MoŜna wyróŜnić kilka odrębnych stanowisk.

Szeroką, współczesną definicję niepowodzeń szkolnych znajdziemy

w „Encyklopedii Pedagogicznej”. Zgodnie z nią „o osiągnięciach mówimy

w pedagogice wtedy, gdy ktoś opanował nowe dla niego czynności, umie

zachować się w określonej sytuacji celowo i skutecznie. Nauczył się tego

własnym wysiłkiem, korzystając z odpowiednich środków i ewentualnej pomocy

innych osób. Osiągnięcia szkolne stanowią wynik celowego działania szkoły.

Z reguły są przewidziane programy kształcenia. Programy te zawierają opis

osiągnięć oraz opis dróg prowadzących do ich uzyskania.”1

Trzy grupy określeń osiągnięć szkolnych wyróŜnia K. Kuligowska:2

1. „Osiągnięcia szkolne” utoŜsamiane z „osiągnięciami w opanowaniu przez

uczniów wymagań programu nauczania. To bardzo wąskie określenie

występowało w publikacjach przed czterdziestoma laty. UtoŜsamiają one

wyniki nauczania z wynikami pracy szkoły. Kładą nacisk, aby

sprawdzanie wyników nauczania nie sprowadziło się

tylko do

1 Encyklopedia Pedagogiczna –Fundacja Innowacja, Warszawa 1993, s. 498,
2 K. Kuligowska – Doskonalenie lekcji, WSiP, Warszawa 1984, s. 28,

sprawdzania

zapamiętanych

przez

uczniów wiadomości,

lecz

uwzględniało posługiwanie się nimi w rozwiązywaniu zadań.1

2. „Osiągnięcia

szkolne”

jako pozytywne zmiany w kierunkowej

i instrumentalnej stronie osobowości ucznia, które zachodzą w wyniku

treści i procesu kształcenia. Przedstawicielami tego stanowiska byli

K. Lech i W. Okoń, który pisze „osiągnięcia szkolne to wyniki procesu

dydaktycznego, które uczniowie zawdzięczają szkole, a więc stopień

opanowania przez uczniów wiedzy i sprawności, rozwinięcia zdolności,

zainteresowań i motywacji, ukształtowania przekonań i postaw.”2

3. „Osiągnięcia szkolne” jako jedno z najszerszych określeń. Obejmuje ono

zarówno zmiany zachodzące w uczniu na skutek kształcenia, jak

i specjalnie organizowanych przez szkołę form pracy wychowawczej.

RóŜnice między dwoma ostatnimi stanowiskami dotyczą dróg, które do

nich prowadzą, a nie samej treści osiągnięć szkolnych.

Dziecko uczęszcza do szkoły nie tylko po to, by poznać nieznane, ale

waŜne jest by w wyniku zdobywania wiedzy zmieniała się i rozwijała jego

osobowość. K. Kuligowska przez pojęcie osiągnięcia szkolne rozumie

„korzystne zmiany zarówno w sferze instrumentalnej ucznia (w zasobach

informacji, w sprawnościach intelektualnych, umiejętności korzystania z tych

informacji w działaniu), jak i w sferze kierunkowej ( w motywacji do działania,

w aspiracjach, uczuciach oraz postawach).3

1 A. Lewicki – Psychologiczna analiza czynników wyznaczających wyniki nauczania, „Psychologia
Wychowawcza” 1962, nr 2,
2 W. Okoń – Nowy słownik pedagogiczny, Wydawnictwo „śak”, Warszawa 2001, s. 277,
3 K. Kuligowska – Doskonalenie lekcji, WSiP, Warszawa 1984, s. 29 - 30,

 Ze względu na takie rozróŜnienia pojęcia osiągnięć ...