Problemy opiekuńczo - wychowawcze i zadania nauczyciela

Publikacja ta zawiera moje refleksje dotyczące nauczania w szkolnictwie specjalnym, opis trudności, z jakimi może spotkać się nauczyciel pracujący z dziećmi i młodzieżą upośledzoną oraz próbę omowienia zadań stojących przez nauczycielem przysposobienia do pracy. Podane są tu także metody walki z agresją dzieci i młodzieży upośledzonej umysłowo oraz zalecenia dla nauczucieli specjalnych sprzyjające tolerancji i podmiotowości wobec wychowanków.

Problemy opiekuńczo – wychowawcze i zadania nauczyciela
w Specjalnej Szkole Przysposabiającej do Pracy

Od 22 lat związany jestem z zawodowym szkolnictwem specjalnym. Wiele lat pracowałem jako nauczyciel praktycznej nauki zawodu w zasadniczej szkole zawodowej specjalnej. Od kilku jestem nauczycielem przedmiotu przysposobienie do pracy w Specjalnej Szkole Przysposabiającej do Pracy, wchodzącej w skład Zespołu Szkół Nr 5. Specjalnych w Nowym Sączu.
Z racji długiego stażu, dobrze znane mi są zagadnienia opiekuńczo – wychowawcze dotyczące pracy z młodzieżą upośledzoną umysłowo w stopniu lekkim, umiarkowanym i znacznym oraz z niepełnosprawnościami sprzężonymi.
Znam specyficzne potrzeby, oczekiwania i problemy tej młodzieży oraz rodziców, opiekunów.
Do roku szkolnego 2003/2004 były organizowane oddziały przysposobienia do pracy dla młodzieży upośledzonej umysłowo w stopniu umiarkowanym i znacznym, a także z niepełnosprawnościami sprzężonymi
w szkołach zawodowych specjalnych dla upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim. Z wielu względów powodowało to duże trudności w prawidłowym organizowaniu nauczania ogólnego oraz zawodowego.
„Problemem godnym zauważenia były także wymagania kwalifikacyjne wobec nauczycieli praktycznej nauki zawodu oraz wymiaru czasu pracy nauczycieli uczących przysposobienia do pracy. Szczególnie, że wymagania
te kierowane były do nauczycieli oligofrenopedagogiki faktycznie pracujących
z uczniami z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym i przygotowujących uczniów do przysposobienia do pracy,
a nie do wykonywania zawodu.
Ponadto uczniowie oddziału przysposobienia do pracy otrzymywali świadectwa promocyjne i świadectwa ukończenia szkoły, na druku świadectwa zasadniczej szkoły zawodowej specjalnej”. [1]
Wychodząc na przeciw tym problemom oraz licząc się z coraz większym zainteresowaniem znawców przedmiotu i społeczeństwa sprawami przygotowania do życia społecznego dzieci i młodzieży niepełnosprawnej, państwowe władze oświatowe podjęły decyzję o możliwości tworzenia specjalnej szkoły przysposabiającej do pracy, jako samodzielnej jednostki edukacyjno – wychowawczej.
„Wprowadzenie nowego zapisu (art. 9 ust. 1. pkt 3 lit. h) w ustawie o systemie oświaty i stworzenie możliwości ponadgimnazjalnego przysposobienia do pracy, dostosowanego dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz z niepełnosprawnościami sprzężonymi wypływa z zasady wyrównywania szans edukacyjnych i społecznych tych uczniów.
Stworzenie możliwości organizowania szkoły przysposobienia do pracy stało się jednocześnie podstawą do pełnej realizacji prawa do edukacji dostosowanej do możliwości psychofizycznych tej młodzieży, również w szkołach ponadgimnazjalnych.
Specjalne szkoły przysposobienia do pracy rozpoczęły swoją działalność od września 2004 r. Ani w ustawie o systemie oświaty, ani w innych regulacjach prawa oświatowego dotyczących tej szkoły nie pojawia się określenie „zawodowa”.
Zatem przysposobienie do pracy może być zorganizowane w sposób dostosowany do poziomu rozwoju osiągniętego przez uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz
z niepełnosprawnościami sprzężonymi.
Ten ...