Zaloguj się aby ocenić lub skomentować publikację.
Temat: Periodyzacja literatury. Ramy chronologiczne epok
literackich – wprowadzenie. Rodzaje i gatunki literackie.
Rodzaj literacki – podstawowy w literaturoznawstwie polskim sposób klasyfikacji dzieł
literackich. Odbywa się ze względu na formę wypowiedzi, a jednocześnie
budowę utworu.
Gatunek literacki – zespół reguł określających budowę dzieła, ważny element
systematyzacji materiału literackiego. Forma utworu literackiego,
podrzędna w stosunku rodzaju literackiego
Rodzaje literackie
EPIKA LIRYKA DRAMAT
- bajka -elegia - tragedia
- baśń - fraszka - komedia
- epos - hymn - dramat właściwy
- legenda - oda
- mit - pieśń
- nowela - sonet
- opowiadanie - tren
- podanie
- powieść
GATUNKI MIESZANE
- ballada
- satyra
- dramat romantyczny
EPIKA
BAJKA – niewielki utwór literacki, wierszowany, alegoryczny ( wady i zalety zostały w nim przedstawione najczęściej pod postacią zwierząt), zawiera pouczenie, czyli morał. Bajka może mieć formę krótką, zbliżona do dowcipu (bajka epigramatyczna) lub dłuższą (opowiadania) i taka bajkę określamy jako narracyjną.
BAŚŃ – utwór fantastyczny, w którym świat prawdopodobny łączy się ze światem fantastycznym. Postacie fantastyczne często ingerują w losy bohaterów prawdopodobnych ( np. wróżka w los Kopciuszka). Bohaterowie posługują się magicznymi przedmiotami. W wielu baśniach pojawia się uosobienie. Dobro zawsze zwycięża, zło zostaje ukarane.
EPOS – długi utwór epicki, z reguły pisany wierszem, przedstawiający dzieje legendarnych lub historycznych bohaterów na tle ważnych wydarzeń historycznych.
LEGENDA – oparta na motywach chrześcijańskich (ewangelicznych) opowieść pełna cudów i fantastycznych wydarzeń.
MIT – opowieść o bogach, herosach, powstaniu świata i człowieka, wyjaśniająca zjawiska przyrody w sposób magiczny. Mity próbują też odpowiedzieć na pytanie o rolę i znaczenie człowieka w świecie.
NOWELA – utwór jednowątkowy (opowiadający losy jednego bohatera), krótki, o zwartej akcji i wyrazistej kompozycji, ale nie rozstrzygający losów bohatera, akcja pozostaje niedokończona
OPOWIADANIE – utwór niewielkich rozmiarów, o swobodnej kompozycji, najczęściej jednowątkowy, o wyraźnym zakończeniu
PODANIE – fantastyczne opowieść oparta na motywach ludowych, związana z określonym ściśle miejscem geograficznym
POWIEŚĆ – utwór długi, o swobodnej kompozycji i wielowątkowej fabule, zwykle pisany prozą, dopuszczający różnorodność tematów, motywów i wątków
LIRYKA
ELEGIA – utwór niewielkich rozmiarów, przesycony nastrojem smutku i melancholii. Podmiot liryczny rozpamiętuje sprawy albo osobiste, albo o znaczeniu ogólnoludzkim (miłość, śmierć, przemijanie)
FRASZKA – krótki, wierszowany utwór, najczęściej żartobliwy, oparty na dowcipnym pomyśle, często zakończony puentą
HYMN – podniosła pieśń sławiąca bogów, bohaterów, wzniosłe idee, uznane wartości. Hymn ma charakter wyznania uczuć jednostki lub jednostki wypowiadającej się w imieniu zbiorowości. Często stosowana figurą retoryczna jest apostrofa – bezpośrednie, uroczyste zwrócenie się do adresata.
ODA – utwór liryczny o podniosłym, patetycznym charakterze, utrzymanym w tonie pochwalnym lub dziękczynnym. Oda sławi bohaterów, wielkie wydarzenia, podniosłe idee, pojęcia. Zwykle rozpoczyna się apostrofą.
PIEŚŃ – najstarszy gatunek liryczny, charakteryzuje się melodyjnością, zrytmizowaniem tekstu, podziałem na strofy, powtórzeniami ...