Analiza przyczyn niedostosowania społecznego nieletniego

"Przyczyny niedostosowania społecznego są różne i złożone, a w zależności od etiologii różne są także objawy, postawy, formy zachowania się i motywacje postępowania niezgodnego z zasadami współżycia społecznego."

Małgorzata Hydzik

ANALIZA PRZYCZYN NIEDOSTOSOWANIA SPOŁECZNEGO NIELETNIEGO

Przyczyny niedostosowania społecznego są różne i złożone, a w zależności od etiologii różne są także objawy, postawy, formy zachowania się i motywacje postępowania niezgodnego z zasadami współżycia społecznego.
Jest to zasadniczy powód niejednolitych kryteriów określających społeczne niedostosowanie i w związku z tym także niejednoznacznej terminologii.
Stanowi to przyczynę trudności we wzajemnym porozumiewaniu nie tylko w relacjach międzynarodowych, ale także w poszczególnych krajach.
Próby unifikacji terminologii przez organizacje międzynarodowe doprowadziły do wyjaśnień treści pojęć stosowanych w różnych krajach, ale nie do ujednolicenia określeń. Również w naszym kraju (w literaturze i mowie potocznej) używane są w odniesieniu do niedostosowania społecznego - różne określenia wymienne, np. ,,nieprzystosowanie społeczne, demoralizacja, wykolejenie, zaburzenia w zachowaniu, moralne zaniedbanie, moralne upośledzenie, trudności wychowawcze.
Termin ,,niedostosowanie społeczne”, wprowadziła (przeszczepiła z języka francuskiego) do literatury pedagogicznej w Polsce w 1959 roku Maria Grzegorzewska. Spopularyzowała ona wśród polskiego nauczycielstwa i różnego rodzaju działaczy społecznych określenie młodzieży niedostosowanej społecznie sformułowane przez Światowy Związek Instytucji Opieki nad Dziećmi i Młodzieżą. Określenie to brzmi: “MŁODZIEŻ NIEDOSTOSOWANA” – to zespół wszystkich nieletnich wymagających specjalnych metod wychowawczych, metodyczno-psychologicznych i medycznych; tych wszystkich, wobec których z jednej strony pracodawca i urzędy publiczne muszą zastosować metody specjalne, z drugiej zaś strony wychowawcy muszą się uciekać do sposobów specjalnych; tych wszystkich, dla których trzeba czegoś innego niż dla zespołu innych. Bardzo istotną cechą dodatniego tego określenia jest położenie nacisku na zobowiązanie społeczeństwa wobec dziecka niedostosowanego społecznie, a nie na mankamenty tegoż dziecka.
Inną definicję pojęcia podaje O. Lipkowski, według którego ,,NIEDOSTOSOWANIE SPOŁECZNE – to zaburzenie charakterologiczne o niejednolitych objawach, spowodowane niekorzystnymi zewnętrznymi lub wewnętrznymi warunkami rozwoju, a wyrażające się wzmożonymi i długotrwałymi trudnościami w dostosowaniu się do normalnych warunków społecznych i w realizacji zadań życiowych danej jednostki.
Wychowawca 15 letniego Michała zaniepokojony jego nieobecnościami w szkole, zaburzeniami zachowania, notorycznym kłamstwem, agresją słowną i fizyczną wobec uczniów i nauczycieli oraz brakiem kontaktu z rodzicami zgłasza sprawę do dyrektora, ten po przedyskutowaniu sprawy z pedagogiem szkolnym, udaje się wraz z nim do domu rodzinnego chłopaka.
Na miejscu pedagog szkolny w obecności dyrektora przeprowadza wywiad z którego wynika, że rodzice Michała to ludzie „prości”, „zmęczeni życiem”. Przyznają, że byli wcześniej na bieżąco informowani przez wychowawcę
i nauczycieli o agresywnym zachowaniu syna, ale w niewielkim stopniu próbowali temu przeciwdziałać.
Ojciec Andrzej jest alkoholikiem i nie potrafi sprostać roli męża i ojca. Stosowane przez niego metody wychowawcze są nieprawidłowe, tzn. bije syna, krzyczy na niego, nazywa go „głupkiem”„pasożytem ...