Różne spojrzenia na wieś i jej problemy w literaturze polskiej

"Wieś była częstym tematem obrazów literackich różnych epok. Przedstawiano ja najczęściej w opozycji do wielkich miast, dlatego jawi się nam ona jako ostoja spokoju, harmonii, życia zgodnego z naturą. Wieś jest również miejscem, gdzie występują szczególne więzi międzyludzkie, niespotykane w wielkomiejskim chaosie. To również miejsce, w którym człowiek obcuje z naturą w szczególny sposób, wkładając całe swoje serce w uprawę ziemi."

RÓŻNE SPOJRZENIA NA WIEŚ I JEJ PROBLEMY W LITERATURZE POLSKIEJ

Wieś była częstym tematem obrazów literackich różnych epok . Przedstawiano ja najczęściej w opozycji do wielkich miast , dlatego jawi się nam ona jako ostoja spokoju, harmonii , życia zgodnego z naturą. Wieś jest również miejscem, gdzie występują szczególne więzi międzyludzkie , niespotykane w wielkomiejskim chaosie . To również miejsce , w którym człowiek obcuje z naturą w szczególny sposób, wkładając całe swoje serce w uprawę ziemi.
Oczywiście przykłady literackie dostarczają nam również podstaw do negatywnych osądów. Wieś bywa niekiedy przedstawiana jako ośrodek ciemnoty , chamstwa i prymitywizmu. Z drugiej zaś strony wielu artystów próbuje tłumaczyć dlaczego tak się dzieje i podkreśla szczególne cechy wsi, które prowadzą do jej zacofania i rozwoju biedoty .
Jednym z pierwszych utworów poruszających ta tematykę jest „Satyra na leniwych chłopów”. Pochodzi z końca XV wieku , z treści wiersza wnioskujemy , iż autor był szlachcicem , ponieważ negatywnie wyraża się o chłopach. Utwór jest rejestrem zarzutów i skarg, jakie XV –wieczna szlachta ziemska stawia chłopom, piętnując ich za lenistwo , opieszałość, złośliwość i szkodzenie panom. Według autora chłop jest z natury fałszywy i niedbały, pracuje nagannie, nie dba o narzędzia ani o dobytek swojego pana. Ten pejoratywny obraz polskiej wsi i jej mieszkańców został zakwestionowany przez Szymona Szymonowica w sielance „Żeńcy”.
Poeta ukazuje nam zwykły dzień pracujących chłopów pańszczyźnianych. Wiejskie dziewczęta Oluchna i Pietrucha pracuj
przy żniwach rozmawiają o wiejskim zyciu , narzekają na swój smutny los, trudy pracy i srogiego nadzorcę. Polska wieś u schyłku XV wieku jest, wg. Szymonowica, miejscem gdzie często dochodzi do nadużyć ze strony panów. Pisarz nie unika spraw bolesnych , przedstawiając ujemne strony życia na wsi tworząc w ten sposób antysielankę. „Żeńcy” to krytyka systemu , który sprzyja instrumentalnemu traktowaniu chłopa, a nie krytyka wsi czy samego chłopa.
Zupełnie inny nastrój panuje w „ Pieśni świętojańskiej o sobótce” Jana Kochanowskiego. Zafascynowanego wsiom i jej mieszkańcami poeta opisuje dawne Słowiańskie obyczaje, wróżby, tańce, śpiewy przy ognisku. Dwanaście utworów tworzących całość , to śpiewane przez dwanaście panien pieśni, z których wyłania się sielankowy obraz wsi polskiej. Najlepszym przykładem jest pieśń XII, której jest mowa o pracy chłopów .Ciężka codzienna praca w polu i przy gospodarstwie jest dla chłopów powodem do dumy i zadowolenia. Kochanowski po raz pierwszy w literaturze polskiej tak wyraźnie przedstawił motyw folklorystyczny, pochwalił wieś oraz prostych chłopów żujących w harmonii z otaczających ich światem. Czarnolas w „pieśni świętojańskiej” staje się mityczną Arkadią, wymarzona krainą. Na tematy wsi i sytuacji chłopów wypowiadali się również oświeceniowi ...