Dojrzałość szkolna dzieci - istota dojrzałości w świetle literatury oraz podstawowa terminologia

Dojrzałość szkolna dzieci – istota dojrzałości w świetle literatury oraz podstawowa terminologia

Przez dojrzałość szkolną zwaną również gotowością szkolną lub przygotowaniem do szkoły rozumieć należy taki moment w rozwoju dziecka, kiedy jest ono zdolne podjąć obowiązki związane z rozpoczęciem nauki.

St. Szuman dojrzałością szkolną nazywa osiągnięcie przez dziecko określonego poziomu rozwoju fizycznego, społecznego i psychicznego, który czyni je wrażliwym i podatnym na systematyczne nauczanie i wychowanie w klasie pierwszej szkoły podstawowej[1].
Według T. Domaniewskiej dojrzałość szkolna to gotowość dziecka do podjęcia nowych zadań, to zdolność przystosowania się do nieznanego środowiska i ogólnie zmienionej sytuacji życiowej[2].
Uogólniając można przyjąć, że dojrzałość szkolna jest to taki moment w rozwoju dziecka, w którym następuje równowaga między jego możliwościami rozwojowymi a wymaganiami stawianymi mu przez szkołę. W rzeczywistości ustalenie właściwego momentu nie jest sprawą prostą, choć nad wyraz ważną. Należy pamiętać o tym, że błędne określenie wieku dojrzałości szkolnej może być przyczyną niepowodzeń i trudności szkolnych. Jest to bowiem główny czynnik decydujący o powodzeniu dziecka w szkole.
Wielu teoretyków i praktyków z zakresu pedagogiki i psychologii podjęło próby zmierzające do ustalenia, jakie właściwości w rozwoju dziecka stanowią o jego gotowości szkolnej, i które spośród nich mają istotne znaczenie w osiągnięciu powodzenia szkolnego. W toku licznych badań poszukiwano sposobów oceniania możliwości psychofizycznych dziecka, próbowano ustalić zależności między rozwojem a warunkami jego życia[3]. Badania miały na celu wyłonienie kryteriów, na podstawie których można by określać poziom gotowości dziecka do nauki, a więc definiować i diagnozować dojrzałość szkolną. Kryteria te zmieniały się na przestrzeni czasu i były różnie określane w literaturze przedmiotu.
Dla rozwoju badań z zakresu problematyki dojrzałości szkolnej największe znaczenie odegrały dwie szkoły: wiedeńska i lipska. Pierwsza z nich kładła nacisk na dostosowanie systemu nauczania do właściwości rozwojowych ucznia. Przedstawiciele tego kierunku ( Ch. Buhler, H. Hetzer, L. Schenk- Danzinger) za podstawę prawidłowego funkcjonowania w szkole uznawali pewne umiejętności i zdolności, którymi według nich powinno wykazywać się dziecko rozpoczynające naukę szkolną. Uważali że jest ono dojrzałe do rozpoczęcia nauki wówczas, gdy posiada umiejętność przystosowania się do warunków nauki szkolnej, umie podejmować i doprowadzać zadania do końca, rozumie symbole i potrafi się nimi posługiwać[4].
Przedstawiciele szkoły lipskiej ( K. Penning, H. Winkler, F. Krause) ujmowali problem dojrzałości szkolnej z punktu widzenia potrzeb i wymagań szkoły. Koncentrowali się głównie na dojrzałości umysłowej dziecka. K. Penning określał dojrzałość szkolną za pomocą dwóch czynników : inteligencji i zdolności skupienia uwagi. Traktował ją, jako pewien poziom rozwoju polegającego na ilościowym ...