Problem powodzeń i niepowodzeń szkolnych w świetle literatury pedagogicznej

PROBLEMY POWODZEŃ I NIEPOWODZEŃ SZKOLNYCH
W ŚWIETLE LITERATURY PEDAGOGICZNEJ
Referat opracowany przez Renatę Szewczak

Problem powodzeń i niepowodzeń szkolnych jest zagadnieniem szerokim i wielokierunkowym. Stąd też trudno wskazać i zreferować całą literaturę dotyczącą tego zagadnienia. Stosunkowo wcześnie tymi zagadnieniami zajęli się teoretycy oświaty i wychowania, prace o charakterze podręcznikowym lub artykuły monograficzne pojawiają się jednak dopiero w okresie międzywojennym.
W 1937 roku ukazuje się praca zbiorowa pod redakcją H. Radlińskiej (Warszawa 1939) „Społeczne przyczyny powodzeń i niepowodzeń szkolnych”. Nieco wcześniej ukazuje się mniejsza praca M. Grzywak – Kaczyńskiej „Powodzenia szkolne a inteligencja” (Warszawa 1935). Jak można się domyślać, wskazują na to tytuły tych prac, że ówcześni badacze doszukiwali się przyczyn niepowodzeń w czynnikach indywidualnych (inteligencja) i społecznych.
Problematykę tę w polskiej nauce pedagogicznej podejmują ponownie po drugiej wojnie światowej: L. Bandura, H. Izdebska, J. Konopnicki, Cz. Kupisiewicz, W. Okoń i inni.
Wiele z tych prac jest już dzisiaj w dużym stopniu zdezaktualizowanych. Mimo tego zasługują one na przestudiowanie, stanowią bowiem wyraz określonego etapu rozwoju badań pedagogicznych. Pozwalają też uchwycić postęp w czasach nam współczesnych w teorii i technice badań pedagogicznych.
Na uwagę zasługuje bez wątpienia praca J. Konopnickiego. Zebrał on przede wszystkim wiadomości na temat postępowania badawczego, a także rozpatrzył problemy teoretyczne. Konopnicki omówił szeroko różne publikacje pedagogiczne oraz przedstawił krytykę interpretacji materiału badawczego. Studium to, napisane
29 lat temu, ma tę zaletę, że w dużym stopniu uwzględnia najnowszy dorobek ówczesnej polskiej literatury pedagogicznej. Najwartościowsze są w tej pracy partie poświęcone badaniom empirycznym.
Godna uwagi jest podjęta przez J. Konopnickiego problematyka metodologiczna.
Był on prawdopodobnie pierwszym polskim badaczem, który zajął się w szerokim zakresie po 1945 roku problematyką powodzeń i niepowodzeń szkolnych. Przedstawił swoisty punkt widzenia na wiele interesujących aspektów tego zagadnienia. Książka ta ilustruje poziom wiedzy pedagogicznej w tym okresie. Jest również wyrazem pewnej ewolucji, jaka nastąpiła w poglądach na problem powodzeń i niepowodzeń szkolnych.
Prawie w tym samym czasie ukazała się w polskiej literaturze pedagogicznej obszerna praca poświęcona niepowodzeniom dydaktycznym. Jest nią książka
Cz. Kupisiewicza pod tytułem „Niepowodzenia dydaktyczne. Przyczyny i niektóre środki zaradcze”. Autor poruszył w niej wiele zagadnień teoretycznych i metodologicznych, dążąc do krytycznego przedstawienia ich z punktu widzenia wymogów rozwoju badań nad niepowodzeniami szkolnymi. Główny akcent położył w swych rozważaniach na ukazanie przyczyn i wskazanie środków zaradczych na niepowodzenia dydaktyczne. Praca ta zasługuje więc na uwagę przy zajmowaniu się niepowodzeniami szkolnymi.
Badanie zjawiska pedagogicznego zależy od tego, jak potrafimy je rozpoznać. Ważne jest zatem dokładne określenie ...