Aktywny kontakt z książką

Aktywny kontakt z książką, jako jedna z metod kształtowania osobowości dziecka z niepełnosprawnością umysłową
Traktując osobowość, jako dynamiczną strukturę właściwości psychofizycznych człowieka należy zdać sobie sprawę, iż kształtuje się ona w toku rozwoju społecznego jednostki; początkowo najbliższego otoczenia, następnie wychowania w szkole, pod wpływem środków masowego przekazu oraz wskutek własnej aktywności. Dziecko we wczesnym okresie rozwoju jest najbardziej podatne na wpływy wychowawcze. Ważnymi czynnikami wywierającymi wpływ na osobowość dziecka są starannie przemyślane oddziaływania wychowawcze.
Współczesna psychologia i pedagogika podkreślają plastyczność rozwojową osób z upośledzeniem umysłowym, którą można osiągnąć pod wpływem racjonalnego wychowania i nauczania. Metoda biblioterapii – zdaniem E. Tomasik – może być z powodzeniem stosowana w rewalidacji osób z upośledzeniem umysłowym. Książka może zmienić rzeczywistość wychowawczą i wpływać znacząco na zachowanie człowieka.[1]
Biblioterapia zastosowana w pedagogice specjalnej jest rozumiana jako zamierzone działanie prowadzące do realizacji celów rewalidacyjnych, resocjalizacyjnych, profilaktycznych lub rozwojowych poprzez wykorzystanie książki. Najistotniejsza dla pedagogiki specjalnej jest biblioterapia wychowawczo-humanistyczna (rozwojowa). Polega ona na specjalnym, terapeutycznym wychowaniu przez książkę, a zmierza do osiągania określonych zmian w postawach, pracy nad sobą, samoakceptacji jednostki poddanej terapii. E. Tomasik do walorów biblioterapii zalicza jej wartości:
• kompensacyjną,
• profilaktyczną; co ma szczególne znaczenie dla osób lekko upośledzonych umysłowo, gdyż wypełnienie wartościowymi treściami czasu wolnego zapobiega niewłaściwym zachowaniom,
• stymulowania twórczości w oczach otoczenia, a także rozładować napięcia, emocje i stresy.[2]
Biblioterapia w przypadku osób upośledzonych umysłowo w stopniu umiarkowanym i znacznym jest zagadnieniem jeszcze bardziej złożonym. Osoby takie, z racji bardzo obniżonego poziomu intelektualnego, często nie są w stanie przekroczyć rozumienia wartości motywacyjnych czy moralnych swoich i cudzych zachowań. Dzieci te są wrażliwe na bodźce wywołujące emocje. Wobec zaspokojenia oczekiwań dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu umiarkowanym i znacznym celem biblioterapii jest niesienie bodźca zaspokojenia emocji, czyli wyzwolenia uczuć radości, szczęścia i ciepła poprzez aktywny kontakt z książką. [3]
Wyobraźnia dzieci upośledzonych umysłowo jest uboga. Często nie rozumieją one treści czytanek i opowiadań, ponieważ nie potrafią wyobrazić sobie opisywanych w nich sytuacji. Dzieje się tak zwłaszcza wtedy, gdy opis dotyczy sytuacji nie znanych dziecku z bezpośredniego doświadczenia. Ponadto nie rozgraniczają w pełni własnych wyobrażeń wytwórczych od odtwórczych. Stąd ich relacje dotyczące przebiegu wydarzeń są często nieprawidłowe, ujęte w uproszczonych lub nie w pełni sensownych wersjach.[4]
Okres szkolny najbardziej sprzyja tworzeniu nawyku czytelnictwa i wielkim błędem byłoby nie w pełni go wykorzystać. Jeśli u dzieci upośledzonych umysłowo nie wyrobimy nawyku czytania, nie rozbudzimy w tym okresie rozwoju zainteresowania książką i czasopismem, to nie odczuje ono ...