Problematyka aspiracji młodzieży

Problematyka aspiracji młodzieży

1. Pojęcie aspiracji i poziomu aspiracji.

Aspiracje są jednym z ważnych składników osobowości, są także jednym z ważnych motywów ludzkiego działania. Warunkują zachowanie człowieka, wyznaczają kierunki działań, wpływają na osiągnięcia szkolne uczniów, na wybór zawodu, aktywność społeczną i kulturalną, nawiązywane kontakty interpersonalne.
Potocznie aspiracje utożsamia się z kilkoma niejednoznacznymi pojęciami: ambicją , celem, dążeniem, marzeniem, pragnieniem czy życzeniem. Słownik języka polskiego (1988) podaje, że aspiracje to „dążenie do czegoś, pragnienie osiągnięcia czegoś ( najczęściej w odniesieniu do ambitnych zamierzeń, celów, ideałów życiowych itp.) ; ambicja, wymaganie.” Słownik współczesnego języka polskiego (2001) pod hasłem tym hasłem zamieszcza następujące określenie „ 1) cele, które ktoś stawia przed sobą: wymagania, ambicje: ogromne, skromne, wyższe aspiracje; 2) dążenie do samorealizacji w jakiejś dziedzinie, pragnienie osiągnięcia niepospolitych, ambitnych celów, ambicje”.
Jako że aspiracje są ważnym komponentem osobowości człowieka, interesują zarówno psychologów, socjologów, jak i pedagogów, są jednak różnie interpretowane przez przedstawicieli tych trzech nauk.
Na gruncie psychologii traktuje się jako jeden ze składników motywacyjnej sfery osobowości.
Psychologów interesują przeżycia, pragnienia i stany towarzyszące dążeniom do celu, motywy kierujące ich osiąganiem. Cel działań jest dla psychologów sprawą drugorzędną, za istotne uznają te właściwości psychiki człowieka, które sprawiają, że ludzie wyznaczają sobie cele i dążą do ich realizacji.
A. Janowski podaje, że aspiracje to „..... w miarę trwałe i względnie silne życzenia jednostki dotyczące właściwości lub stanów, jakimi ma się charakteryzować jej życie w przyszłości, oraz obiektów, jakie w tym życiu będzie chciała uzyskać” (Janowski 1977, s.32). Współdecydują one o planach życiowych, zamierzeniach czy pragnieniach jednostki, jak również o jej aktywności ukierunkowanej na ich realizację. Aspiracje są też określane jako „dążenia, zamierzenia, pragnienia, życzenia dotyczące wyników własnego działania lub osiągnięcia za jego pośrednictwem pożądanych stanów satysfakcjonujących danego osobnika oraz spełniających dlań funkcję nagrody” (Skorny, 1980, s.11).
W socjologii aspiracje rozumiane są „jako zespół dążeń wyznaczonych przez hierarchę celów , które jednostka akceptuje oraz definiuje jako ważne i które przesądzają o jej planach życiowych” (Łoś 1972,s.12). Ludzie dążą do społecznie uznanych celów, w obrębie przyjętej skali wartości, które kształtują się w toku życia społecznego. Dlatego też socjologiczne badania nad aspiracjami sprawadzają się do zainteresowania bardziej obiektami dążeń jednostki niż ich naturą .
Definicje pedagogiczne aspiracji odwołują się do socjologicznych i pedagogicznych ujęć, jednak poszerzają je o czynniki i procesy stanowiące przedmiot pedagogiki. Ujęcie pedagogiczne stanowi próbę łączenia w jedną całość wiedzy o naturze dążenia jednostki z wiedzą o obiektach powszechnie pożądanych przez jednostki żyjące w danej kulturze. Słownik ...