Wspomaganie rozwoju słuchu fonematycznego dzieci w wieku przedszkolnym

Wspomaganie rozwoju słuchu fonematycznego dzieci w wieku przedszkolnym.

W procesie komunikowania się, obok przekazywania informacji, istotną rolę odgrywa ich odbiór. Percepcja mowy odbywa się dzięki funkcjonowaniu słuchu fizycznego. Jest to wrażliwość na fale dźwiękowe, które powstają w wyniku drgań źródła dźwięku w środowisku o pewnym zagęszczeniu.

Słuch fizyczny warunkuje wykształcenie się słuchu fonematycznego i muzycznego. Słuch muzyczny jest właściwością wyłącznie ludzką. Dzięki niemu człowiek różnicuje wysokość dźwięku i jej najmniejsze nawet zmiany. Niezbędny również jest do odróżnienia cech prozodycznych mowy ( intonacja, akcent, rytm).

Najbardziej zaś charakterystyczny dla człowieka jest słuch fonematyczny, zwany także słuchem mownym lub percepcją fonematyczną. Określenie „słuch fonematyczny” wywodzi się od terminu „fonem”. Jest to najmniejszy element składniowy wyrazu, twór abstrakcyjny, służący do odróżniania znaczenia wyrazu. Fonemy w mowie realizowane są poprzez głoski. Głoska to zjawisko artykulacyjne i akustyczne, będące w określonym języku fonemem tego języka.

Słuch fonematyczny jest podstawowym elementem prawidłowego rozwoju mowy oraz umiejętności czytania i pisania. Dziecko słyszące wokół siebie mowę ludzką, zanim jeszcze zacznie ją rozumieć, czyli wiązać określoną strukturę dźwiękową z konkretnym przedmiotem lub czynnością, musi wyróżnić w niej poszczególne elementy. Poprzez powtarzanie słów, często jeszcze nieprawidłowe, ale korygowane przez dorosłych, a następnie przez samo dziecko, doskonali się zarówno sprawność aparatu artykulacyjnego, jak i słuchowa kontrola wypowiadanych słów.

Analiza i synteza dźwiękowa stanowi dalszy etap rozwoju słuchu fonematycznego, który rozwija się pod wpływem nauki czytania i pisania. Ważną cechą jest również to, iż słuch fonematyczny nie jest umiejętnością wrodzoną, a kształtującą się w dzieciństwie, dlatego na osiągnięcie przez dziecko tej umiejętności duży wpływ ma środowisko wychowawcze, trening i ćwiczenia w rozpoznawaniu dźwięków własnych i otoczenia, który odbywa się między 1 a 6 rokiem życia.

Etapy kształtowania się słuchu fonematycznego.

Etap I.

To przedfonetyczne stadium rozwoju mowy; w ogóle nie występuje u dziecka różnicowanie dźwięków, brak też rozumienia mowy czynnej.

Etap II.

Występują już początki różnicowania fonemów najmniej podobnych. Wymowa dziecka jest niepoprawna, zniekształcona. Dziecko nie rozróżnia wymowy poprawnej od niepoprawnej u osób z otoczenia.

Etap III.

Słuch fonematyczny dalej się rozwija. Dziecko zaczyna różnicować już prawie wszystkie głoski. Umie też odróżnić wymowę poprawną od niepoprawnej.

Etap IV.

Dziecko już z nielicznymi pomyłkami potrafią różnicować wszystkie głoski; wymowa jest dość prawidłowa; rozwój słuchu fonematycznego zbliża się ku końcowi (wiek przedszkolny).

Etap V.

Słuch fonematyczny jest już całkowicie ukształtowany. Dziecko różnicuje i wymawia poprawnie głoski (wiek szkolny).

Etapy badania słuchu fonematycznego.

1. Ustalenie czy dziecko ma prawidłowy słuch – orientacyjne badanie słuchu. Badanie słuchu fonematycznego ...