Bohater w utworach dla dzieci

BOHATER W UTWORACH DLA DZIECI
– mgr Katarzyna Maślanka ( fr. pracy dyplomowej pod kierunkiem prof. zw. dr hab. Wojciecha Kojsa – Mysłowice 2000)

Stonowanie doskonałości bohatera pozytywnego w literaturze nie oznacza jednak, że zrezygnowano z wartościowania postaw bohaterów i przedstawiania ich w sposób budzący sympatię lub antypatię. Rola bohatera w lansowaniu polega, więc na tym, że cechy pożądane i niepożądane społecznie [...] są podporządkowane pozytywnym i negatywnym postaciom, a sympatia, jaką odbiorca żywić będzie dla bohatera, ma objąć również i cechy, których tenże jest nosicielem i pociągnie za sobą ich zaaprobowanie .
Prezentowane odbiorcom postacie pełnią również funkcję poznawczą. I ta funkcja także może służyć nadawcy pomocą w przekazywaniu treści modelowych.
Problem przeżywania przez dziecko obrazu rzeczywistości zawarto w literaturze jako rzeczywistość ,,pełnoprawnej’’ podniosła Irena Słońska, która kładła nacisk na emocjonalną stronę tego procesu. Wypowiada ona słuszną jak się wydaje opinię, że przeżywanie obrazu literackiego jako pełnoprawnej rzeczywistości, czy to z emocjonalnego, czy racjonalnego (lub raczej informacyjno-poznawczego) punktu widzenia – związane jest z niskim stopniem dojrzałości umysłowej odbiorcy .
Dziecko poznaje kolejnych bohaterów literackich łączy się z nimi uczuciowo.

Bliższe poznanie wzmaga jego sympatię dla nich, mocne emocjonalne zaangażowanie wyznacza wartości i kieruje wyborem moralnym.
Dlatego tak ważne jest poznanie struktury i funkcji bohatera literackiego w literaturze dla dzieci. Jest on, bowiem istotnym stymulatorem rozwoju osobowości dziecka.
Toteż przedstawiając poszczególnych bohaterów literatury dziecięcej lub charakteryzując ich związki grupowe, najsłuszniej będzie rozpocząć od tych, którzy jako pierwsi pojawiają się w doświadczeniach literackich dziecka. Są to na ogół zwierzęta z książeczek obrazkowych, w których pokazano tylko ich wygląd i podstawowe funkcje życiowe. Drugi wyższy etap kontaktu dziecka z literackim bohaterem zwierzęcym pojawia się w momencie, kiedy dziecko umie już posługiwać się swoim doświadczeniem życiowym zasadą antropomorfizacji i odnajduje ją w wierszach. W kolejnych formach literackich, przeznaczonych dla dzieci trochę starszych, bohaterowie- zwierzęta pojawiają się w bardziej rozbudowanych układach fabularnych, ale ciągle w konstrukcji swej sylwetki zbliżonej do wzorów ludzkich.
Pośród zwierząt występujących jako postacie literackie już w dziecięcych bajeczkach ukazują się ludzie, mali i duzi, których zabawne przygody i komiczne cechy charakteru budzą zaciekawienie a nawet śmiech dzieci. Dopiero postacie baśniowe z dużych utworów fabularnych, to znaczy dziewczynki - królewny lub dziewczynki – kopciuszka i sierotki jak również chłopcy – rycerze i podróżnicy, królewicze i odmieńcy oddalają się w swoim fantastycznym bycie od dziecka. W osobnej grupie bohaterów literackich mieszczą się fantastyczne postaci ludzików – krasnoludków, drewniaczków, plastusiów, którzy należą do utworów fantastycznych istniejących w dziecięcej wyobraźni. Wszystkie te fantastyczne postacie łączy ...