Wychowawcza rola literatury

WYCHOWAWCZA ROLA LITERATURT – mgr Katarzyna Maślanka
( fr. pracy dyplomowej pod kierunkiem prof. zw. dr hab. Wojciecha Kojsa – Mysłowice 2000)

W świetle współczesnych badań zajmujących się problematyką rozwoju człowieka, coraz bardziej docenia się rolę różnych czynników działających we wczesnych i najwcześniejszych okresach życia. Duże znaczenie przypisuje się pierwszym kontaktom i doświadczeniom dla dalszej drogi i rytmu rozwojowego dziecka.
Jednym z elementów współdziałających z całym środowiskiem wychowującym jest książka. Należy sądzić, iż wychowawcze możliwości literatury dla dzieci w stosunku do najmłodszych jej odbiorców są bardzo duże i prawdopodobnie większe niż wobec starszych, bardziej dojrzałych czytelników. Składa się na to wiele przyczyn związanych z właściwościami tego wieku, a między innymi ze skłonnością do naśladownictwa, identyfikowania się z postaciami literackimi, szybkim rozwojem mowy i myślenia, aktywnością poznawczą i zabawą, wrażliwością emocjonalną, intensywnością w poznawaniu i przeżywaniu świata, a jednocześnie niepodważalnym dla dzieci autorytetem osób dorosłych – rodziców i wychowawców .
Gdy wychowujemy dzieci, młodzież i dorosłych, staramy się doprowadzić do tego, aby na co dzień postępowali oni w określony sposób, żeby działali w różnych okolicznościach życia zgodnie z wartościowymi wzorcami, tak jak oczekuje tego społeczeństwo, którego są cząstką. Wychowanie musi się koncentrować na działaniu, które stanowi istotę ludzkiego życia.
Halina Ratyńska pisze, iż: artystyczne walory tekstu i ilustracji są bardzo ważne w całokształcie oddziaływania książki, w prawidłowym kształceniu wrażliwości estetycznej dziecka – przyszłego odbiorcy sztuki. Małe dziecko nie ma jeszcze wyrobionego smaku, ale jest wrażliwe na piękno.
Jego sąd o wartości artystycznej dzieła kształtuje się jednak pod wpływem dorosłych. Dziecku mogą podobać się rzeczy zarówno brzydkie, jak też piękne, co jest w dużym stopniu zależne od jego otoczenia. Książka dostarcza wiedzy o świecie, systematyzuje ją i uczy myślenia. Prowadzi do pojawienia się twórczego stosunku do otoczenia. Dziecko traktuje fabułę każdego utworu jako przedłużenie rzeczywistości i interesuje się wydarzeniami baśni tak samo, jak tym, co się stało na sąsiednim podwórku .
Rodzice i wychowawcy mogą od najwcześniejszych lat, w sposób świadomy i systematyczny kształtować nawyki stałego obcowania z książką i sięgania po czasopisma. Powinni bowiem pamiętać, że właśnie wiek przedszkolny jest dla osiągania tego celu okresem bardzo ważnym .
Pozytywne oddziaływanie książki polega na tym, że dzieci dowiadują się o życiu i pracy dorosłych. Kształtuje się właściwy stosunek do nich: miłość, przywiązanie, duma z ich osiągnięć.
Rozwijanie uczuć patriotycznych – to również wielka rola literatury. Już samo pielęgnowanie pięknej i poprawnej mowy ojczystej, wdrażanie do pojmowania bogactwa języka literackiego służy temu celowi. Tak więc utwory, które przedstawiają i pogłębiają najwyższe treści ...