Zakres percepcji słuchowej

Zakres percepcji słuchowej

Percepcja to proces, który jest możliwy dzięki rozwojowi organizmu, aktywności własnej oraz zdobywaniu doświadczeń. Rozwój zmysłowego poznawania świata to postępujące wraz z wiekiem subtelniejsze i dokładniejsze różnicowanie własności i aspektów postrzeganego obiektu.

Wedłlug I. Polewczyk zakres teoretyczny percepcji słuchowej obejmuje szereg następujących elementów:

Recepcję dźwięków mowy

Związana jest ona ze słuchem fizjologicznym i jego funkcjonowaniem, którego efektem jest odbiór dźwięków mowy i dźwięków z otoczenia.

Różnicowanie dźwięków mowy

Polegają one na rozpoznawaniu co najmniej dwóch wrażeń słuchowych, które różnią się między sobą niewielką różnicą fonologiczną i są postrzegane jako różne.

W tym zakresie rozróżnia się:

- słuch fonemowy, odpowiedzialny za rozróżnianie fonemów. Kształtuje on system fonologiczny w umyśle dziecka;

- fonologiczny słuch prozodyczny, który odnosi się do konwencjonalnych cech struktury jednostek suprasegmentalnych danego języka.

W obrębie zdolności potrzebnych do odbioru informacji pozasystemowych, wyróżnia się:

- fonetyczny słuch segmentalny – jest to tzw. słuch głoskowy; pozwala on dostrzec różnice między głoskami będącymi realizacją tego samego fonemu;

- fonetyczny słuch prozodyczny, który zdaniem A. Domagały i U. Mireckiej odnosi się do ,,charakterystyki płaszczyzny suprasegmentalnej ciągu fonicznego w tym jej wymiarze, który przekracza informację prozodyczną systemową, również z uwzględnieniem zróżnicowania indywidualnego, także cech o charakterze niestałym, np. zależnych od emocji, kondycji psychicznej jednostki.”

Analizę głoskową i sylabową

Jest ona odpowiedzialna za świadome rozróżnianie sylab i głosek w wypowiedziach, wyodrębnianie ich z jednoczesnym zachowaniem kolejności, jak również łączenie ich w całość.

Pamięć słuchową wyrazów, dłuższych wypowiedzi oraz elementów prozodycznych.

Asocjację dźwięków mowy

Jest to umiejętność kojarzenia wzorców słuchowych wyrazów z odpowiednimi pojęciami desygnatami (przypisywanie znaczeń właściwym przedmiotom i zjawiskom).

Kontrolę słuchową wypowiedzi

Zdaniem Z. Kurkowskiego element ten dotyczy kontroli słuchowej własnej wypowiedzi i nadaniu jej odpowiedniej ekspresji.

Percepcja słuchowa określana jest również jako słuch mowny. Jest to czynność złożona i obejmuje wszystkie wspomniane wcześniej rodzaje słuchu (fizyczny, muzyczny oraz fonematyczny). Na podstawie prawidłowo rozwijającego się słuchu, dokonują się operacje świadomej analizy i syntezy słuchowej, obejmujące:

umiejętność wydzielania zdań z potoku mowy, wyrazów w zdaniach, jak również sylab i głosek w wyrazach,

umiejętność odróżniania głosek o zbliżonych cechach fizycznych,

umiejętność syntezy głosek według prawidłowej kolejności,

umiejętność podporządkowania znaczeń scalonych słowem i zdaniem.

W okresie przedszkolnym dzięki wrażliwości zmysłów, wzrasta u dziecka reakcja na bodźce złożone. Uwaga jest mimowolna i skoncentrowana przede wszystkim na silnych, konkretnych bodźcach. Powoli kształtuje się spostrzeganie całościowe, którym kieruje nowość, a chaotyczne zainteresowania dziecka, ze względu na stopniowe wykształcanie się uwagi, ustępuje analizie i syntezie postrzeganego materiału.

Jak podaje M. Cackowska percepcję dźwięków ...