Kiedy, jak i po co korzystamy ze słowników?

Opracowała Aleksandra Biczak - Radlak

KONSPEKT LEKCJI OTWARTEJ Z JĘZYKA POLSKIEGO

klasa III gimnazjum

Temat: Kiedy, jak i po co korzystamy ze słowników?

Cele główne:
- Przypomnienie i utrwalenie podstawowych zagadnień ze słownictwa (wyrazy bliskoznaczne, wieloznaczne, związki frazeologiczne, antonimy, znaczenie wyrazu).
- Przypomnienie zasad tworzenia opisu bibliograficznego.
- Poznanie niektórych rodzajów słowników, ich przeznaczenia, zasad korzystania.
- Poznanie artykułów hasłowych w Słowniku języka polskiego, Słowniku wyrazów bliskoznacznych..
- Utrwalenie wiedzy na temat kwalifikatorów.

1. Cele operacyjne:
- Uczeń potrafi korzystać ze słowników, rozróżnia ich poszczególne rodzaje, ma świadomość ich przeznaczenia.
- Umie tworzyć opis bibliograficzny.
- Potrafi posługiwać się kwalifikatorami i rozszyfrowywać ich znaczenie.

2. Metody:
- poszukująca,
- praca z książką.

3. Formy pracy:
- praca grupowa i jednostkowa.

4. Przebieg lekcji:
- Podział klasy na grupy.
- Nawiązanie do wcześniejszych lekcji ze słownictwa i frazeologii.
- Podanie tematu lekcji.
- Opracowanie nowego materiału.
Wyjaśnienie pojęć: opis bibliograficzny, artykuł hasłowy, hasło, kwalifikator.
Uczniowie siedzący w grupach otrzymują zadania, które wykonują w oparciu o konkretne słowniki.

Zadania:
Grupa I i II

1. Dokonaj opisu bibliograficznego Słownika języka polskiego. (zeszyt)

2. Odszukaj dowolne artykuły hasłowe dotyczące rzeczownika i czasownika. Jakie informacje zawierają te artykuły. (wnioski w postaci krótkiej notatki w zeszycie)

3. Do podanych wyrazów dobierz odpowiednie kwalifikatory:

różniczka dwutlenek przedrostek
iloraz deklinacja soczewica
delfin aeroplan afekt
agat wieczerza obijać się
lekkoatletyka moralitet woltomierz

kwalifikatory: tech., bot., chem., jęz., zool., przest., psych., książ., pot., miner., lit., fiz.

4. Podaj różne znaczenia wieloznacznych wyrazów: ognisko, dom.
Każdą definicję poprzyj odpowiednim cytatem. Sprawdź w słowniku, jakie jeszcze, nieuwzględnione przez ciebie, znaczenie mają te wyrazy? (zeszyt)

5. Kiedy i po co korzystamy ze słownika?

Grupa III i IV

1. Przejrzyj Słownik wyrazów bliskoznacznych. Sprawdź, z ilu części składa się ten słownik i co zawiera każda z nich. Dokonaj opisu bibliograficznego. (zeszyt)

2. Zapoznaj się z zawartością wybranych artykułów hasłowych.
- Co zawiera artykuł hasłowy oprócz zestawienia synonimów?
- Od czego zależy kolejność synonimów hasła słownikowego? (wnioski zapisz w zeszycie)

3. Dobierz synonimy do wyrazu pracownia. Sprawdź w słowniku, czy uwzględniłeś wszystkie synonimy. (zeszyt)

4. Wypisz ze słownika synonimy wyrazu strach i zastosuj je w zdaniach. (zeszyt)

5. Jakimi kwalifikatorami poprzedziłbyś w słowniku następujące synonimy czasownika bać się:
trwożyć się- strachać się- pietrasić się-

6. Kiedy i po co korzystamy ze słownika?

Podsumowanie i praca domowa:

W oparciu o wybrany Słownik wyrazów obcych sprawdź znaczenie wyrazów: spektakularny, eksploracja, permanentnie, prokurować.