Procedury osiągania celów - fragment programu autorskiego

Fragment programu autorskiego: „Fizyka coraz bliżej”

9. Procedury osiągania celów

-> Doświadczenia i eksperymenty

W celu lepszego zrozumienia omawianych zjawisk zachodzących w świecie przyrodniczym należy wykonywać jak najwięcej doświadczeń. Niemal każda lekcja musi być związana z jakimś doświadczeniem lub eksperymentem. Dobrze jest poprzedzić je kluczowym pytaniem. Przeprowadzenie eksperymentu pozwoli zweryfikować poglądy uczniów na temat danego zjawiska (np. to, że woda nie zawsze wrze w temperaturze 100 st. C). Oprócz szkolnego zestawu pomocy naukowych, wymagane jest, aby posługiwać się łatwo dostępnym sprzętem, niedrogo. Niektóre z eksperymentów uczniowie mogą (w sposób bezpieczny) powtórzyć w domu.

Jedyne tematy podczas których nie wykonuje się doświadczeń to lekcje powtórzeniowe, prace klasowe oraz: “Wielkości fizyczne, które mierzysz na co dzień”, “Sporządzamy wykresy”, “Wartość prędkości (szybkość) ciała w ruchu jednostajnym prostoliniowym”, “Prędkość w ruchu jednostajnym prostoliniowym”, “Średnia wartość prędkości (średnia szybkość). Prędkość chwilowa i jej wartość”, “Przyspieszenie ciała w ruchu prostoliniowym jednostajnie przyspieszonym”, “Droga w ruchu jednostajnie przyspieszonym. Ruch jednostajnie opóźniony”, “Dodawanie wektorów”, “Przemiany energii w zadaniach”, “Bilans cieplny”, “Zasada działania silnika elektrycznego zasilanego prądem stałym”, “Porównujemy fale mechaniczne

i elektromagnetyczne”. Ponadto doświadczeń nie wykonuje się w rozdziałach “Przygotowanie do egzaminu”, “Gdzie zaczyna się kosmos?”. Tym niemniej (wymienione tematy i rozdziały) muszą być opatrzone np. filmem lub prezentacją.

„Fizyka coraz bliżej” nie opisuje przebiegu doświadczeń, potrzebnego sprzętu, liczby osób w nich uczestniczących. Wszystko to zależy od zespołu klasowego, omawianego tematu, inwencji nauczyciela i uczniów. Doświadczenia ilustrujące dany temat można zmieniać, osiągając zamierzone cele lekcji. Wiele opisów doświadczeń można znaleźć w podręczniku lub innej dostępnej literaturze (patrz: Bibliografia).

-> Rozwiązywanie zadań i przekształcanie wzorów

Uczniowie w gimnazjum (często po raz pierwszy) spotykają się z nowym sposobem rozwiązywania zadań. Trzeba zaszczepić gimnazjalistom umiejętność planowania rozwiązywania zadań oraz prezentowania wyników. Doskonale sprawdza się tutaj (znany fizykom) schemat “Dane – Szukane – Wzory”. Tak samo ciągle należy pilnować tego, aby na każdym etapie rozwiązania, uczeń nie zapominał o jednostkach. W wielu zadaniach skróty myślowe nie są pożądane. Nie można podawać tylko wyników. Spoiwem każdego zadania jest odpowiedź. Musi ona być związana z szukaną wielkością. Uczeń nie może się posługiwać językiem potocznym. Tak samo rygorystycznie należy przestrzegać używania poprawnej polszczyzny. Zmiana szyku zdania powoduje często brak czytelności przekazu, może nawet zaprzeczyć prawidłowemu wnioskowi, który wyciągnął uczeń. Ostatnią rzeczą jest krytyczne podejście do otrzymanych rozwiązań. Uczeń musi wiedzieć, że same zdolności matematyczne nie wystarczą. Nie przesądzają one o tym, że uczeń rozumie dane zjawisko fizyczne. Dla przykładu gimnazjalista nie może pozostawić (bez niczego) wyniku postaci ...