Zaloguj się aby ocenić lub skomentować publikację.
_ TOMASZ KbEWRO _
l SZACHOWA EDUKACJA l
AUTORSKI PROGRAM NAUCZANIA SZACHÓW
&
PODRĘCZNIK ZAJĘĆ POZALEKCYJNYCH
Orneta, lato 2015
OGÓLNE ZAŁOŻENIA PROGRAMU
Niniejszy program nauczania przeznaczony jest przede wszystkim dla młodzieży gimnazjalnej i uczniów szkół średnich. Obejmuje więc wychowanków różniących się wiekiem, motywacjami i predyspozycjami, uczniów o niejednolitych uwarunkowaniach społecznych. W swojej praktyce przekonałem się niejednokrotnie, jak szachy wspaniale potrafią integrować młodzież z różnym podejściem do nauki, szkoły i życiowych ambicji. Zaobserwowałem, że wielkie różnice w zachowaniu i stopniu przyswojenia wiedzy szkolnej rozmywają się i bledną przy szachownicy. Oczywiście, z takiego stanu rzeczy korzysta przede wszystkim tzw. uczeń słaby, który dzięki szachowej rywalizacji może się dowartościować i nabrać wiary we własne możliwości. Zdarza się, że po kilku lekcjach szachów zmienia się u młodego człowieka podejście do szkoły i zachowania, a i oceny w dzienniku lekcyjnym czasem pojawiały się wyższe.... Uczeń dobry natomiast może zyskać na szacunku wśród młodzieży dołów społecznych, a także rozwinąć - jak wszyscy szachiści - wiele cech i umiejętności ułatwiających funkcjonowanie w świecie i społeczeństwie. Jakie to cechy i właściwości ? Jest ich naprawdę wiele, więc wymienię te , moim zdaniem, najistotniejsze dla człowieka, nie tylko nastoletniego. (W nawiasach podano elementy edukacji szachowej odpowiadające za rozwój konkretnej cechy czy umiejętności):
- planowanie i konsekwencja własnych działań, antycypacja [strategia, plan gry, przewidywanie
posunięć własnych i przeciwnika, ich następstwa, dotknięta - idzie, postawiona - stoi];
- skupienie, koncentracja, mobilizacja, kształtowanie pamięci [kombinacje, motywy taktyczne,
liczenie wariantów, gra praktyczna i turniejowa];
- analiza, wnioskowanie [ocena pozycji, plan gry];
- rywalizacja, umiejętność wygrywania i przegrywania, szacunek dla innych, tolerancja [rywalizacja
turniejowa i towarzyska];
- opanowanie nerwów, radzenie sobie w sytuacjach stresowych [jak wyżej];
- wizualizacja (tak modna ostatnio), pobudzanie wyobraźni i orientacji przestrzennej [drzewa
wariantów, systemy debiutowe, końcówki, pola kluczowe, budowanie mostu];
- cierpliwość, znaczenie, wykorzystanie i poczucie czasu, punktualność [gra z użyciem zegara
szachowego];
- odwaga, kontrolowane ryzyko, poświęcenie w imię ważniejszych celów [gambity, ofiary,
kombinacje];
- złoty środek, "prawda leży zwykle po środku" [znaczenie szachowego centrum];
- przezorność, zapobiegliwość [profilaktyka w obronie, roszada, szachowa furtka];
- stopniowanie trudności, porządek, hierarchia [siła i rozwój figur];
- rozwijanie intuicji ["wyczuwanie" partnera i konkretnych pozycji];
- elastyczność, radzenie sobie w zmiennych warunkach [gra praktyczna, modyfikacje planu gry];
- zdolności matematyczne, logika [zasada opozycji, reguła kwadratu, manewr trójkątny, liczenie
wariantów, notacja szachowa];
Z powyższego wynika, że szachy w ujęciu turniejowym to także dyscyplina sportowa, z całym bagażem znaczenia tego terminu. Poza tym istnieje pogląd mówiący, iż niektóre z elementów szerzej pojętych szachów mogą być rodzajem twórczości i ocierają się o pojęcie sztuki. Mam ...
