Zaloguj się aby ocenić lub skomentować publikację.
Katarzyna Wdowiak-Błaszczyk
Kobieta epoki baroku — jej sytuacja społeczna i wizerunek
w literaturze
Historia kobiet jest dziedziną stosunkowo młodą. Badacze zaczęli interesować się
problematyką związaną z kobietami u schyłku XIX wieku1. W ostatnich latach poświęcono
temu zagadnieniu dużo miejsca, co miało swoje odbicie w liczbie publikacji książkowych,
artykułów, esejów i traktatów naukowych. Zebranie materiału do badań nad kobietami,
„milczącymi” uczestniczkami wydarzeń, nie było łatwe2. Sięgnięto do zamierzchłej
przeszłości, przeprowadzono analizę postaci niewiast z różnych punktów widzenia na
przestrzeni wieków, stworzono wiele ciekawych portretów kobiet, przy czym zauważyć
trzeba, że jedynym punktem odniesienia w tych rozważaniach był mężczyzna3.
Kobieta to niezwykle interesujący przedmiot opisu. To postać, która może spełniać
rozmaite funkcje: matki, córki, żony, kochanki, bogini, czarownicy, świętej czy grzesznicy, a
przy tym jest złożona i wielowymiarowa4. Szczególnym dla kobiet okresem była epoka
baroku. W Europie wiek XVII to czas intensywnych debat na temat natury niewiasty, jej
możliwości
intelektualnych,
statusu
społeczno-prawnego, miejsca w
rodzinie
i
społeczeństwie, i roli, jaką spełniała w kulturze5. Polski dorobek naukowy, poruszający
wymienione kwestie, jest dość ubogi6.
Powszechnie uważano, że człowiek przychodzi na świat z pewnym zestawem
typowych dla swojej płci cech, i że to one decydują o jego możliwościach intelektualnych
oraz wyznaczają rolę, jaką ten człowiek ma pełnić w społeczeństwie. W epoce baroku
miejscem, w którym kobieta miała się realizować, był dom; nie miała ona dostępu do funkcji
publicznych7.
Wpływ na kształtowanie się kultury europejskiej, a co za tym idzie, sposobu patrzenia
na kobietę, miały tradycja judeochrześcijańska i grecko-rzymski antyk.
W Biblii kobiety stanowią jedynie tło; na pierwszym planie znajdują się mężczyźni.
Bohaterki Starego Testamentu były bezimienne, podporządkowane władzy ojca lub męża, nie
miały żadnych praw, były traktowane przedmiotowo, często brutalnie. Na porządku dziennym
były gwałty, całkowite ubezwłasnowolnienie, wielożeństwo. Kobieta to własność mężczyzny.
1 M. Malinowska, Sytuacja kobiety w siedemnastowiecznej Francji i Polsce, Warszawa 2008, s. 7.
2 M. Bogucka, Gorsza płeć. Kobieta w dziejach Europy od antyku po wiek XXI, Warszawa 2005, s. 7–8.
3 H. Dziechcińska, Kobieta w życiu i literaturze XVI i XVII wieku, Warszawa 2001, s. 12.
4 Tamże, s. 7.
5 M. Bogucka, dz. cyt., s. 115.
6 M. Malinowska, dz. cyt., s. 8.
7 H. Dziechcińska, dz. cyt., s. 12.
1
Katarzyna Wdowiak-Błaszczyk
Ceniono ją tylko za zdolność do wydania na świat potomstwa, nic więc dziwnego, że
bezpłodność traktowana była jak przekleństwo. I chociaż na kartach Starego Testamentu
można odnaleźć opisy kobiet wybitnych, walecznych, mądrych, często przewyższających
inteligencją mężczyzn, prorokiń ...
